Van de 154 wetenschappers die in 2018 een Veni-subsidie krijgen, zijn er slechts vier jurist. Deze beurs biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun eigen ideeën verder te ontwikkelen. Die gaan over klokkenluiden, vrije woonplaatskeuze van vluchtelingen, geweld tegen trans- en interseks-personen en klimaatzaken die voor de rechter komen.
De beurzen worden toegekend door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). In totaal kreeg NWO 1115 aanvragen, 154 werden er gehonoreerd. Veni is een ‘vernieuwingsimpuls’, een financieringsinstrument voor pas gepromoveerde onderzoekers. Het maximale bedrag dat ze kunnen krijgen is 250.000 euro.
In Maastricht werd Vigjilenca Abazi bekroond. Zij gaat onderzoek doen naar klokkenluiden in de Europese Unie. Hoewel het belang van klokkenluiders in de EU ruim is erkend, is er toch een ogenschijnlijk onoplosbaar hiaat in de regelgeving. Daardoor ontstaat er een ‘onhoudbare spanning’ tussen de bescherming van rechten en de balans tussen wettelijke openbaarheid, privacy en geheimhouding.
Lieneke Slingenberg (Vrije Universiteit) gaat zich de komende drie jaar concentreren op ‘Mensenrechten, non-dominantie en beperkingen op vrije woonplaatskeuze van vluchtelingen’. Steeds vaker bepalen Europese staten waar vluchtelingen binnen hun grenzen wel of niet mogen wonen. Dit project onderzoekt welke (inter)nationale en Europese regels en rechten op deze vrijheidsbeperkingen van toepassing zijn en of en hoe deze regelgeving betere bescherming kan bieden tegen dominantie: de mogelijkheid van willekeurige machtsuitoefening.
In Utrecht gaat Lorena Sosa onderzoek doen naar de aanpak van geweld tegen trans- en interseks-personen in mensenrechten (afbeelding). Trans- en interseks-personen worden over de hele wereld geconfronteerd met ernstige intimidatie en geweld. De mensenrechtenkaders voor gendergerelateerd geweld, gericht op vrouwen, besteden geen of nauwelijks aandacht aan deze gevallen. Dit project onderzoekt deze normen, verklaart hun tekortkomingen en doet suggesties voor verbetering.
Het onderzoeksvoorstel ‘Klimaatrechtvaardigheid via de rechter’ van Margaretha Wewerinke-Singh (Universiteit Leiden) werd ook gehonoreerd. In navolging van de Urgenda ‘klimaatzaak’ stappen activisten overal ter wereld naar de rechter om ambitieuzer klimaatbeleid af te dwingen, vaak op gronden van mensenrechten. Dit project onderzoekt de effectiviteit en mogelijke keerzijden van dit soort acties.
Tot slot krijgt René Koekkoek (ook Universiteit Utrecht) een Veni-subsidie voor zij onderzoek naar ‘herstel van historisch onrecht’. Herstel van historisch onrecht wordt vaak gezien als product van een specifiek naoorlogs historisch bewustzijn, mensenrechtenidealisme en dekolonisatie. Maar dit fenomeen heeft een langere, nog grotendeels onbegrepen geschiedenis die teruggaat tot de periode 1650-1830. Dit project onderzoekt de fundamenten van – en historische alternatieven voor – de omgang met historisch onrecht. Koekkoek is echter historicus, geen jurist.
