Concreet gezien hebben voetbal en strafrechtspraak bijzonder weinig gemeen. Kijk je er wat abstracter naar, dan herken je in de sport misschien wel wat van de rechtstaat. Want, om voetbal eerlijk te houden voor iedereen, zijn er regels nodig. Er is een zijlijn, achterlijn en er bestaat een buitenspelregel. Door deze en vele andere regels wordt geen enkele voetbalspeler en -supporter geconfronteerd met aanvallen die niet te verdedigen zijn. Iedereen binnen de sport is gebaat bij de grenzen die deze regels creëren. Omdat, zolang de regels altijd en voor iedereen gelden, de sport voor iedereen eerlijk blijft. Gelijke monniken, gelijke kappen (en draaien).
Een beetje buitenspel?
Neem nu de buitenspelregel. Ik denk dat iedereen het met mij eens is als ik zeg dat deze regel pas eerlijk is wanneer deze consequent toegepast wordt. Een grensrechter kan niet denken: ‘Het was maar een beetje buitenspel, ik vlag nu effe niet’. Ook in de Champions League-finale is het ridicuul als er gedacht zou worden: ‘De belangen van deze wedstrijd zijn zó groot, deze buitenspelgoal laat ik gaan.’ En hoewel de grensrechter de bühne niet achter hem heeft staan wanneer hij moet constateren dat de grenzen van de buitenspelregel overschreden zijn, moet en zal hij hier strikt in blijven. Juist in het heetst van de strijd, wanneer bij velen de emotie het overwint van de ratio, is de grensrechter aan zet om zijn taak uit te oefenen. Een impopulaire, maar o zo belangrijke taak voor de hele sport.
Luguber
Net zoals het voetbal, kent het strafrecht ook een bühne. En net zoals het voetbal, kan een strafproces ook in het heetst van de strijd raken. Er is een ongelofelijk groot belang bij vergelding. Wat er gebeurd is, is luguber. Verwerpelijk. Zo luguber en verwerpelijk dat de emotie het wint van de ratio. En hoe impopulair hij of zij er ook van wordt, de strafrechtadvocaat moet en zal strikt zijn wanneer er grenzen overschreden worden. Ook de strafpleiter kan alleen zijn werk doen wanneer hij dit consequent doet. Wie de verdachte ook is. Waarvan hij ook verdacht wordt.
Dan nu is het tijd om de metafoor minder abstract te maken. Want de aanvallen waartegen in het strafrecht amper verdedigd kan worden, zijn heel concreet. Een verkeerde ooggetuigenverklaring, valse bekentenissen, vermeende ‘daderkennis’, foutieve waarschijnlijkheidsargumentaties. Enzovoort, enzoverder. En waar het voetbal een zijlijn, achterlijn en de buitenspelregel heeft geïntroduceerd, kent het strafrecht procedurele waarborgen zoals onder meer de onschuldpresumptie, het bewijsminimum, het pressieverbod en de motiveringsplicht. En net zoals bij de buitenspelregel, heb je niets aan procedurele waarborgen als deze niet consequent bewaakt worden.
‘Kein geloel, fussbal spielen’
Afijn. Niet dat ik een perfecte voorzet in mijn rechterbeen heb, maar ik denk dat je ‘m nu wel kunt inkoppen. In ieder geval hoop ik dat er bij de bühne meer begrip is voor de taak van de strafrechtadvocaat. Stel nu, er zijn toch nog mensen die zeggen: “Hoe kan je hem toch verdedigen?!”, dan wil ik graag afsluiten met de woorden van de legendarische Feyenoordcoach Ernst Happel uit Wenen:
“Kein geloel, fussbal spielen.”
