Voor het eerst hebben studenten criminologie en ‘studenten van binnen’ (gedetineerden) samen een onderwijsprogramma gevolgd, om zo van elkaar te leren. De docenten spreken van een ‘groot succes’.
Het onderwijsprogramma is gebaseerd op het Amerikaanse Inside-Out Prison Exchange Program, gegeven in een gevangenis aan studenten ‘van binnen en buiten’. Daarop hebben docenten Elanie Rodermond en Anne-Marie Slotboom voortgeborduurd. “In Nederland zijn genoeg studenten criminologie die alleen maar uit de boeken leren en zelden een keer een rondleiding door een gevangenis krijgen of een stage lopen die iets van relevantie meebrengt vanuit de praktijk”, zegt Slotboom tegen het VU-Magazine. Rodermond noemt het ‘voorstelbaar’ dat studenten, ondanks uitgebreide wetenschappelijke kennis, toch nog altijd een stereotype beeld hebben van gedetineerden. “Netflix is dan toch best invloedrijk. Dit vak helpt om dat beeld te nuanceren.” Rodermond en Slotboom gaven samen het ‘Inside-out prison exchange program’ vak.
Met hun onderwijsbijeenkomsten, die vorige week zijn afgesloten, hebben de docenten een primeur te pakken. Deelnemers waren studenten criminologie van de Vrije Universiteit en gedetineerden; de cursus werd gegeven in een Penitentiaire Inrichting. Zowel studenten als gedetineerden moesten solliciteren op een plek in deze cursus.
Docenten Slotboom en Rodermond zijn beiden universitair hoofddocent bij de afdeling Strafrecht & Criminologie. Slotboom verzorgt onderwijs op het gebied van levensloopcriminologie en de rol en betekenis van gender in de criminologie en het strafrechtelijk systeem. Ook doet zij onderzoek naar de levensloop van vrouwelijke daders. Rodermond richt zich in haar werk op de levensloop van individuele daders.
Beide docenten volgden eerder in een mannengevangenis in Detroit een intensieve ‘instructors-cursus’ – hier waren zij de ‘studenten van buiten’. De kern van het programma, dat Rodermond en Slotboom in een aangepaste versie nu voor het eerst in Nederland hebben gebracht, draait om dialoog en communicatie. Studenten en gedetineerden (die hier ook studenten zijn) ondernemen echt iets samen, op basis van gelijkwaardigheid, en kunnen daardoor veel van en met elkaar leren. De groep bestaat nu uit negen studenten van de VU en elf studenten van de P.I. Volgend studiejaar staat het vak ook open voor masterstudenten strafrecht.
Een van de kernbegrippen uit het vak is Transformative Learning, waarbij niet wordt geleerd van een docent of alleen uit boeken, maar vooral door met elkaar in dialoog te gaan. “Met het gebruik van deze vorm neem je veel vooroordelen en het wij-zij gevoelweg”, zeggen de docenten. “Studenten van buiten nemen deze ervaring mee naar hun toekomstige werkplek en hebben zo meer inzicht voor wie ze beleid maken en wat de gevolgen zijn van het strafrecht voor de mensen die er in terechtkomen. Studenten die binnen zitten kunnen juist meer zelfvertrouwen krijgen en niet alleen bedenken maar ook ervaren dat ze slimmer zijn dan ze dachten. Ze worden in deze groep ook weer even gezien als mens en niet als veroordeelde of crimineel.”
Tijdens één bijeenkomst moesten studenten aangeven of ze wel eens slachtoffer zijn geweest en vervolgens bespraken ze wat je kwijtraakt als dader en slachtoffer. “Je krijgt heel veel overeenkomsten tussen de ervaringen van daders en slachtoffers te horen en ziet bij de gedetineerden heel veel eye-openers.” Rodermond denkt aan het eerste gezamenlijke moment dat de studenten samen het ijs breken door roulerend met elkaar te spreken over heel herkenbare onderwerpen als je favoriete sport, je favoriete muziek maar ook onderwerpen als je mooiste herinnering. “Binnen een half uur zag je studenten van de VU en studenten van binnen met al hun verschillende achtergronden en ervaringen met elkaar lachen en praten. Een magisch moment.”
