The Trembling Twenties: het recht in duel met de toekomst

‘The Trembling Twenties’. Een gepaste naam voor een tijd waarin de ontwikkelingen ons om de oren vliegen. Hoe kan het recht de toekomst bijhouden als de snelheid van de vooruitgang die van het licht lijkt te evenaren? In dit artikel maak je nader kennis met het spanningsveld van recht en realiteit.

Delen:

Het recht weerspiegelt in grote mate de tijdsgeest. De opvattingen die wij hebben klinken namelijk door in het recht. Vergelijken wij bijvoorbeeld wetgeving van 1886 met nu dan moge duidelijk zijn dat hierin zeer grote verschillen van tijdsgeest bestaan. “Met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft: hij die iemand tot een uitdaging tot tweegevecht of tot het aannemen van een uitdaging aanzet, indien daarop een tweegevecht volgt.” Zo luidt het wetsartikel dat in 1886 in werking trad en het duel strafbaar stelde. Om je eer te verdedigen kon je iemand uitdagen voor een duel tot de dood erop volgde. Toentertijd was de heersende opvatting dat het te ver ging iemand te veroordelen voor moord als dit volgde na een ingestemd duel. Het duel werd daarom afzonderlijk strafbaar gesteld. Het spreekt boekdelen hoeveel dit contrasteert met bijvoorbeeld de recent aangenomen wet die een bindend vrouwenquotum inhoudt voor de top van ons bedrijfsleven. De geest van de wet is dus sterk aan verandering onderhevig.

Een wedloop zonder finish

Wetgeving ontstaat niet simultaan met nieuwe opvattingen. Per definitie bestaat er dus een periode waarin de wetgeving (nog) niet beantwoordt aan onze veranderde opvattingen. Het recht en de realiteit verkeren hiermee in een permanente wedloop waarin de realiteit altijd een voorsprong heeft. Om een verschuiving in ons hedendaags paradigma immers te laten doorklinken in het positieve recht, moeten lange wetgevingstrajecten worden doorlopen. In een tijd waarin de ontwikkelingen elkaar wel heel snel opvolgen, wordt de periode waarin wetgeving daadwerkelijk beantwoordt aan onze normen en waarden steeds korter. Aangezien deze ontwikkelingen in de nabije toekomst niet zullen stoppen rijst de vraag of het bestaande rechtsinstrumentarium moet worden uitgebreid.

Wat zijn de mogelijkheden?

Vadertje Tijd de pas afsnijden behoort helaas niet tot de mogelijkheden. Wat kan dan wel gedaan worden voor een beter evenwicht tussen recht en realiteit? Meest voor de hand liggend is het verkorten van de wetgevingstrajecten. Daar het thans vaak enkele jaren duurt om van wetsvoorstel naar wet te gaan, is veel tijdswinst te behalen door dit traject te verkorten. Hier kleven echter enkele haken en ogen aan. Zo komt het niet ten goede aan de democratische legitimering van wetten als wetsvoorstellen veel sneller bediscussieerd moeten worden. Hieraan kan evenwel tegemoet gekomen worden door bijvoorbeeld een bindend referendum. Het wetgevingstraject kan dan aanzienlijk verkort worden zonder in te boeten op de democratische legitimering. Gezien de politieke commotie die al ontstond na een raadgevend referendum in 2016, (Oekraïne) laat ik Pandora’s doos echter liever gesloten.

Wellicht kan een nieuw soort rechtsinstrument ontwikkeld worden dat van het recht een gelijkwaardige tegenstander maakt, maar tot die tijd blijft de realiteit het hazenpad kiezen.

 

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven