Al sinds de eerste lichting studenten zes jaar geleden was verplichte aanwezigheid bij colleges een onderdeel van de bachelor Global Law aan Tilburg University. Aanvankelijk was daar ook met geen mogelijkheid onderuit te komen: de eerste lichting van de studie had immers slechts vier studenten: “colleges” werden vaak gehouden in het kantoor van de professor. Inmiddels is Global Law een stuk groter geworden (ongeveer honderd nieuwe studenten per jaar) en is de aanwezigheidsplicht gebleven. Al enkele jaren is dit een discussiepunt, niet alleen onder studenten zelf maar ook tijdens faculteitsraden van de Tilburg Law School.
Gebruikelijk bij opleidingen aan rechtenfaculteiten is in sommige steden het verplichtstellen van het bijwonen van werkgroepen. Aan de Universiteit Utrecht verliest de student bijvoorbeeld het recht op herkansing als hij of zij niet bij voldoende werkgroepen aanwezig is geweest. De aanwezigheidsverplichting werkt bij de rechtenstudie Global Law aan de TLS als volgt: de student moet minimaal 80% van de colleges bijwonen. Dit wordt gecontroleerd middels een aanwezigheidslijst, waarop elk college een handtekening gezet dient te worden. Heeft de student minder dan 80% van de colleges bijgewoont, zal hij of zij gebruikelijkerwijs een extra opdracht moeten doen (bijv. het schrijven van een lange samenvatting van een studieboek) of een extra vraag moeten beantwoorden op het tentamen binnen dezelfde tijd. De bachelor Rechtsgeleerdheid kent geen aanwezigheidsverplichting bij werk- of hoorcolleges.
De discussie over het onderwerp is al enige jaren gaande: de faculteit is voor, studenten bieden vaak een weerwoord. Voor beiden kanten valt wat te zeggen. Aan de ene kant is de bachelor Global Law een relatief kleine studie – zeker in vergelijking met de bachelor Rechtsgeleerdheid – en door de aanwezigheidseis ontstaat er een soort gemeenschapsgevoel omdat iedereen in principe bij de colleges aanwezig is. Dit is iets wat de faculteit wil stimuleren. In dat opzicht valt er ook een zeker parallel te trekken met de University Colleges.
Daarnaast leent Global Law zich voor een aanwezigheidsplicht. Hoorcolleges zijn vaak relatief klein door het relatief kleine aantal studenten en er is veel ruimte voor interactie en vragen. De student wordt gestimuleerd actief mee te doen als hij of zij ook daadwerkelijk aanwezig is en krijgt zo de leerstof beter binnen.
Ook wordt het argument gevoerd dat de aanwezigheidsplicht bij het selectie- en acceptatieproces aan bod is gekomen: de student wist immers van tevoren al dat dit bij het programma hoorde. Je hebt er dus in zekere zin zelf (vrijwillig) voor gekozen het te accepteren. Aan de andere kant lijkt de aanwezigheidseis wel enigszins paternalistisch. Studenten zijn volwassenen die prima zelf kunnen bepalen of ze al dan niet een college bij willen wonen. De universiteit hoeft hen dat niet te vertellen: men zit immers niet meer op de middelbare school. Het is je eigen verantwoordelijkheid om te zorgen dat je de leerstof goed beheerst.
De verplichte aanwezigheid kan daarnaast de actieve student belemmeren in zijn of haar activiteiten: een part-time bestuursjaar, commissies, medenzeggenschap, etc. kan soms lastig te combineren zijn omdat vergaderingen of activiteiten samenvallen met een verplicht college. Hier is volgens de universiteit de 20% speling voor in de aanwezigheidseis, maar dit is niet altijd genoeg.
Nejra Čantro (20) bevindt zich momenteel in het derde jaar van de bachelor Global Law. Zij geeft aan dat de verplichte aanwezigheid er inderdaad voor zorgt dat ze de stof van de colleges goed meekrijgt en daarmee hogere cijfers behaalt. Aan de andere kant vindt ze wel dat het de ruimte voor zelfontwikkeling inperkt: zo was haar parttime bestuursjaar bij de studievereniging soms moeilijk te combineren met de verplichte aanwezigheid.
Het laatste woord is over dit onderwerp nog niet gezegd. Naar verwachting zal er dit jaar weer discussie gevoerd worden in de faculteitsraad over de verplichte aanwezigheid. Tot die tijd zullen de Global Law studenten, inclusief ik, braaf in de collegebanken zitten.
