Als je hogere straffen wilt stellen aan een delict, is het belangrijk om bepaalde empirische kennis in acht te nemen. Iets wat nu nauwelijks wordt gedaan. Dit helpt een beter inzicht te geven in de daadwerkelijke invloed van het straffen op het gedrag van mensen. Je zou kunnen stellen dat het niet het werk van de juristen is om rekening te houden met factoren die niet juridisch van aard zijn. Toch ben ik van mening dat dit wel het geval is. Juristen (zeker in het strafrecht) proberen namelijk gedrag te sturen door middel van regels en straffen. Om dit zo effectief mogelijk te doen, is enige kennis van menselijke gedrag wel zo handig.
Kosten vs baten
Het verhogen van een maximumstraf heeft als doel het afschrikken van crimineel gedrag. Dit wordt ook wel preventief straffen genoemd. De hoge straf moet namelijk het criminele gedrag zo onaantrekkelijk maken (kosten), dat het plegen van het delict in verhouding niet zoveel meer opbrengt (baten). Een fictief voorbeeld ter verduidelijking: het stelen van een laptop heeft als maximumstraf 8 jaar. Een extreem hoge straf met als doel potentiële dieven af te schrikken. De kosten zijn in dit geval zo hoog, dat de baten – de beloning – niet meer in evenwicht is. Om preventief straffen effectief te laten zijn is namelijk kennis van de maximumstraf nodig, en criminelen hebben dat meestal niet. Zij zullen dan ook niet de voor- en nadelen afwegen voor het begaan van een strafbaar feit. Om preventief straffen effectief te laten zijn is dus bepaalde kennis van de wet vereist, die grofweg meeste mensen niet hebben.
Stigma
Nog een reden dat zwaarder straffen niet de meest effectieve manier is om crimineel gedrag tegen te gaan, is het stigmatiserende effect dat het met zich meebrengt. Voor criminelen die een lange tijd in de gevangenis hebben gezeten, zal het lastiger zijn om weer terug te keren in de maatschappij en dus om hun leven te veranderen. Bovendien wordt in de gevangenis ook nog een vaak crimineel gedrag aangeleerd. Het zogenoemde criminogeen effect.
De reden dat veel politici toch terugvallen op dit idee van strenger straffen, is omdat het concept zo simpel lijkt. Er hoeft namelijk niet op de beweegredenen van criminelen te worden ingegaan. Er zijn genoeg onderzoeken die uitwijzen dat strenger straffen niet werkt. Het is aan de politici om iets met deze kennis te doen.
