In dit onderzoek, de Geschilbeslechtingsdelta, brengt het WODC elke vijf jaar in kaart met welke civiel- en bestuursrechtelijke problemen mensen kampen en hoe zij daarmee omgaan. Ook wordt de afloop van die problemen bekeken en onderzocht hoe respondenten de rechtshulp van geraadpleegde adviseurs en procedures ervaren. Daarbij worden juridische problemen onderzocht die burgers hebben met andere burgers, bedrijven of de overheid.
Vaker problemen
De eerste Geschilbeslechtingsdelta verscheen in 2003 en in 2009 en 2014 is dit onderzoek herhaald. Het laatste onderzoek gaat over de periode 2015-2019. Hieruit blijkt dat de meeste problemen gingen over de aankoop van producten of diensten, werk, financiën en de woonomgeving. Maatschappelijk actieve mensen blijken vaker juridische problemen te hebben. Dat geldt ook voor mensen met een uitkering.
Tevreden
De helft van de ondervraagden gaf aan het probleem zonder rechtshulp te hebben aangepakt, vaak door contact op te nemen met de andere partij in het conflict. Een kleine groep mensen, ongeveer tien procent, ondernam geen actie of deed een beroep op niet-juridische hulp, bijvoorbeeld van maatschappelijk werk of zorgverleners. Minder dan een derde van de respondenten raadpleegde een juridisch adviseur, zoals een advocaat, het Juridisch Loket, een rechtsbijstandverzekeraar of vakbond. Over de rechtshulp die wel werd gezocht zijn de meeste mensen in het algemeen tevreden.
Weinig mediation
Of rechtshulp werd gezocht hing vooral af van de aard van het probleem en de ernst en complexiteit ervan. De kosten van rechtshulp speelden geen belangrijke rol. Voor de meeste juridische problemen zochten mensen een oplossing buiten het rechtssysteem. In slechts 5 procent van de kwesties werd gebruikgemaakt van mediation, in 8 procent werd de zaak voorgelegd aan een (buiten)gerechtelijke instantie, zoals een rechtbank of geschillencommissie.
Opgelost
De meeste kwesties speelden niet meer terwijl het WODC-onderzoek nog liep. Een derde van de respondenten was er, al dan niet met rechtshulp, met de andere partij uitgekomen. In andere gevallen besliste een instantie over de kwestie of lieten mensen het erbij zitten. Soms loste het probleem zichzelf op door bijvoorbeeld een verhuizing. Een ruime meerderheid, namelijk 67 procent, gaf aan het doel dat ze vooraf hadden gesteld helemaal of deels te hebben bereikt.
Verslechterde toegang
Volgens het WODC zijn er vergeleken met eerdere onderzoeken verschillende ontwikkelingen merkbaar die op een verslechterde toegang tot het recht kunnen wijzen, zoals een daling van het gebruik van rechtshulp en juridische procedures. Het WODC pleit in dat kader voor meer onderzoek naar achterliggende oorzaken en overwegingen van rechtzoekenden.
