Het onderzoek zal worden gedaan door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC), zo hebben de demissionair ministers De Jonge (Binnenlandse Zaken) en Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) de Tweede Kamer laten weten.
Voldoende aansluiting
Onderzocht wordt of de huidige regels en voorwaarden nog voldoende aansluiten bij de actuele ontwikkelingen. Bij het onderzoek worden de instanties betrokken die zich bezighouden met het mogelijk maken van demonstraties, en het veilig verloop ervan: burgemeesters, Openbaar Ministerie en politie.
Het onderzoek richt zich op twee soorten situaties: acties waarbij demonstranten de grenzen van de wet bewust opzoeken of zelfs overschrijden en demonstraties waarbij andere grondrechten of de nationale veiligheid in het geding kunnen komen.
Blokkeren snelwegen
Bepaalde groepen demonstranten overtreden bewust de wet, vaak met als doel om zoveel mogelijk aandacht te krijgen en hiermee beleid te beïnvloeden. Hierbij valt te denken aan het blokkeren van een snelweg, het bezetten van delen van vliegvelden of het veroorzaken van gevaarlijke verkeerssituaties door brandstichting op of langs snelwegen. Dergelijke demonstraties kunnen tot gevaarlijk situaties leiden en vergen veel politie-inzet.
Omdat dit soort demonstraties ook in andere landen toenemen, zullen de onderzoekers kijken hoe dergelijke demonstraties elders worden aangepakt.
Grondrechten
Ook zijn er acties waarbij demonstranten niet direct regels overtreden, maar die wel op gespannen voet kunnen staan met de grondrechten van anderen. Bijvoorbeeld als het gaat om protesten bij woningen van politici of bij een abortuskliniek. Het demonstratierecht kan dan op gespannen voet komen te staan met het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Het lokale gezag kan een demonstratie beperken als dat noodzakelijk is voor de verkeersveiligheid, de volksgezondheid of om wanordelijkheden te bestrijden of te voorkomen. Andere grondrechten kunnen maar beperkt worden meegewogen. Het onderzoek moet in kaart brengen hoe in andere landen met dit soort demonstraties wordt omgegaan.
Nationale veiligheid
Soms kunnen demonstraties gevolgen hebben voor de nationale veiligheid. Onlangs werd een koranverbranding verboden door de Arnhemse burgemeester Marcouch uit vrees voor wanordelijkheden. Daarbij werd tevens gewezen op de mogelijke impact op de nationale veiligheid. De onderzoekers zullen daarom ook bekijken hoe andere landen omgaan met nationale veiligheid als grond voor eventuele beperkingen van demonstraties. Bij dit onderzoek vormen de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens het uitgangspunt.
