Wel of geen zesde kernwaarde. Over die vraag organiseerde de Nederlande Orde van Advocaten (NOvA) dinsdag een discussiemiddag in Amsterdam. Wie had gedacht om na afloop het antwoord op die vraag te kunnen geven, kwam bedrogen uit. Vele meningen passeerden de revue, daarmee de indruk wekkend dat velen het oneens waren, hetgeen echter nauwelijks of niet het geval was en is.
In feite is de hele discussie een semantische. Het gaat niet zozeer om de inhoud als wel om de woorden. De ‘schuldige’ is de commissie Hammerstein die een aantal jaren geleden er voor pleitte om naast de vijf vertrouwde kernwaarden (onafhankelijkheid, partijdigheid, integriteit, vertrouwelijkheid en deskundigheid, nog een zesde op te nemen, namelijk de publieke verantwoordelijkheid voor een goede rechtsbedeling. Uiteindelijk belandde dit voorstel in het concept voor een nieuwe Advocatenwet. Echter, in de toelichting werd gezegd dat de advocaat zich voortdurend rekenschap moet geven van de gerechtvaardigde belangen van de tegenpartij, van derden en van een goede rechtsbedeling.
Die toelichting viel in verkeerde aarde bij de NOvA. Samengevat: uiteraard erkent de Orde de verantwoordelijkheid van de advocaat voor een goede rechtsbedeling, en macro gezien heeft de advocatuur uiteraard oog voor de gerechtvaardigde belangen van de tegenpartij. Maar op zaakniveau ligt dat natuurlijk heel anders. Een advocaat is per definitie partijdig en heeft dientengevolge geen oog voor de belangen van de tegenpartij..
En sinds die afwijzing van nu een jaar geleden ligt de NOvA over dit punt onder vuur. Heel in het kort komt het er op neer dat al te hard verzet tegen de zesde kernwaarde bij de politiek niet zo lekker ligt. Nu de grenzen van de rechtstaat steeds vaker worden opgezocht, en advocatuur en OM steeds vaker en harder recht tegenover elkaar komen te staan, is het niet echt fijn om als beroepsorganisatie een kernwaarde waar eigenlijk iedereen het mee eens is, af te wijzen. Daar komt bij dat de Orde de laatste tijd een waar offensief is gestart om de publieke opinie te beïnvloeden over het verschijnsel advocaat. Ook uit het jaarverslag over 2008 komt de wens naar voren dat er meer en beter moet worden gecommuniceerd wat het zijn van advocaat nu precies inhoudt. De rolmodellen die dagelijks op de televisie te zien zijn, hetzij als raadslieden van de meest notoire criminelen, of als presentatoren van showprogramma’s leveren blijkbaar geen correct beeld op, zo moet worden afgeleid uit deze initiatieven.
En daarom mochten dinsdag tal van deskundigen in een forum hun licht laten schijnen over dit thema in de hoop dat ergens een uitweg zou worden gevonden die voor alle betrokkenen aanvaardbaar zou zijn. En mocht er al een eensluidende conclusie zijn te formuleren, dan luidt deze dat de zogenoemde zesde kernwaarde eigenlijk een pre-ambule zou moeten zijn voor de vijf andere kernwaarden, of zoals hoofdofficier Herman Bolhaar het formuleerde: “Deze zesde kernwaarde is voor het OM de eerste kernwaarde en dat zou voor de advocatuur ook zo moeten zijn.” Volgens bijzonder hoogleraar sociale rechtshulp (UvA) Mies Westerveld is de Orde met dit hele onderwerp pr-matig niet slim en handig omgesprongen: “Als je deze kernwaarde opneemt in de Advocatenwet geef je als samenleving een signaal af. Als je hiertegen verzet als Orde evenzeer.” De voormalige Haagse deken Taekema leek de vinger op de zere plek te leggen door zich met name te richten op de toelichting, waarin wordt gesproken over de belangen van de tegenpartij. Volgens hem kan volstaan worden met het verwijderen van de toelichting en is aldus het probleem opgelost.
Uiteindelijk konden velen zich vinden in de formulering dat een advocaat rekening moet houden met het algemeen belang, en dat dit niet hetzelfde is als het dienen van het algemeen belang. De aanwezige vertegenwoordiger van het ministerie van Justitie kon er vriendelijk om glimlachen en kondigde aan op korte termijn met het nieuwe wetsvoorstel te komen. Wordt dus vervolgd.
