Dat blijkt uit het onderzoek van de commissie rechtsstatelijkheid die in opdracht van de Nederlandse Orde van Advocaten de verkiezingsprogramma’s van veertien politieke partijen heeft doorgelicht.
Gele kaarten
De zeven partijen krijgen het stempel ‘rood’ van de commissie. Er werden ook gele kaarten uitgedeeld voor plannen die mogelijk een risico vormen voor de rechtsstaat. Die gingen naar 50PLUS, CDA, ChristenUnie, DENK, Forum voor Democratie, JA21, Partij voor de Dieren, PVV, SGP, en VVD. Alleen GroenLinks, D66 en de PvdA komen schadevrij uit de rechtsstaattoets van de commissie.
De commissie heeft de verkiezingsprogramma’s getoetst aan drie hoofdvragen: houdt de overheid zich aan de eigen regels, worden de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers gerespecteerd en hebben de burgers effectieve toegang tot de onafhankelijke rechter? Dat zijn voor de commissie de drie minimumnormen waaraan de rechtsstaat moet voldoen.
Racismeregister
De commissie lette daarbij onder meer op voorstellen over van migratie, rechtsbijstand, een racismeregister, terugtreding uit het Internationaal Strafhof en uit het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, het aan banden leggen van rechtsvinding door rechters, een hoofddoekverbod, de doodstraf en zwarte lijsten met fraudeurs.
De commissie constateert dat in alle onderzochte partijprogramma’s het belang van de rechtsstaat wordt onderstreept. “Dat is ronduit positief en bevestigt dat de rechtsstaat als grondslag voor onze democratie door allen gedragen wordt.”
In een persbericht zegt de commissie dat gele en rode kaarten niet willen zeggen dat politieke partijen geen goede bedoelingen met de rechtsstaat hebben. Maar wel dat sommige plannen doorschieten in hun goede bedoelingen en dan in het tegendeel verkeren.
Willem van Schendel
De commissie bestaat uit voorzitter Willem van Schendel (voormalig vicepresident van de Hoge Raad (voorzitter), Irma van den Berg (advocaat bij SIX advocaten), Daan Hoefsmit (programmadirecteur bij het ministerie van VWS), Elaine Mak (hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschappen en rechtstheorie aan de Universiteit Utrecht), Channa Samkalden (advocaat bij Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers), Camilo Schutte (advocaat bij SSHJ Advocaten) en François van Vloten (bureaudirecteur van de Orde van Advocaten Limburg).
