De Nationale ombudsman heeft vorig jaar 35.000 meldingen binnengekregen van burgers. Dat is een lichte daling ten opzichte van 2015, toen de burgers 38.500 keer belden, mailden of schreven. Dat blijkt uit het jaarverslag over 2016.
Terugkijkend op het afgelopen jaar ziet de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen drie thema’s die ook dit jaar veel aandacht zullen vragen. In de eerste plaats gaat het om schulden en armoede. “Veel te veel volwassenen en kinderen zijn in een uitzichtloze positie beland waar zij zonder actieve hulp van de overheid niet uit kunnen komen,” schrijft Van Zutphen.
Digitalisering
In de tweede plaats vraagt de ombudsman aandacht voor effecten van digitalisering op het gewone leven van burgers. “Ons onderzoek naar het verdwijnen van de blauwe envelop wees uit dat de overheid zich onvoldoende kan verplaatsen in de burger.”
Een derde thema is de toegang tot voorzieningen. “Natuurlijk gaat het dan vooral om voorzieningen die aan de gemeenten kunnen worden gevraagd. Burgers gaven veel signalen over problemen rond de Wet maatschappelijke ondersteuning.”
Bijstand
Maar het thema is groter dan dat, schrijft Van Zutphen. “Toegang tot bijstand, toeslagen en arbeid in het kader van de Participatiewet leiden ook tot veel vragen en klachten.” In 2016 nam het aantal klachten over decentrale overheden met ongeveer 20 procent toe ten opzichte van het jaar daarvoor. Een verdere groei is voor de komende jaren te verwachten.”
De ombudsman gaat in dit verband uitgebreid in op zelfredzaamheid. “Dat is een norm waaraan de burger moet voldoen, wil hij deel kunnen hebben aan de inclusieve samenleving. Terwijl iedereen weet dat dit lang niet voor alle burgers geldt,” oordeelt Van Zutphen. “Er wonen in Nederland meer dan twee miljoen laaggeletterden, er zijn veel burgers met een verstandelijke beperking en ouderen kunnen niet of nauwelijks uit de voeten met de digitale versnelling die de overheid heeft ingezet.”
Drempels
En: “Wanneer de overheid vasthoudt aan zelfredzaamheid als norm, worden drempels opgeworpen waardoor burgers worden uitgesloten van voorzieningen, overheidsdiensten en al het andere goede dat de samenleving heeft te bieden. Het is voor de Nationale ombudsman vanzelfsprekend juist voor die burgers aanhoudend aandacht te vragen. Wie niet zelfredzaam is, mag aanspraak maken op hulp en steun van de overheid. In 2016 zagen wij bij herhaling dat die aanspraak niet of onvoldoende werd onderkend.”
Betrouwbare overheid
De ombudsman pleit voor een betrouwbare overheid waar de burger op kan vertrouwen. “Dat het perspectief van iedere burger moet zijn geborgd in alles wat de overheid doet, staat daarbij voor de Nationale ombudsman buiten kijf.”
