Op Netflix verscheen onlangs ‘The Social Dilemma’, een documentaire over de invloed van sociale media. Hoog tijd voor een techlash, waarbij een grote rol is weggelegd voor de jurist – maar niet alleen voor de jurist.
Het grenzeloos geloof in vooruitgang en de religie der technologische innovatie halen de mensheid op alle fronten in. Ruimte voor enige ethische bezinking lijkt amper meer te bestaan te midden van de razende trein der (bèta)wetenschap en het sprookje van eeuwige innovatie. Problemen met technologie zelf worden niet in voldoende mate op voorhand voorzien, om over de uiteindelijke uitwerking op de maatschappij nog maar te zwijgen. Zo delven juristen en beleidsmakers al jaren het onderspit. Zodra het grote privacyprobleem via de AVG juridisch gezien aardig ingedamd lijkt, steken er weer nieuwe problemen op bij de techologiegiganten in Silicon Valley.
De implicaties worden pijnlijk weergegeven in de nieuwe Netflixdocumentaire ‘The Social Dilemma’. De documentaire toont hoe techgiganten via social media mensen beïnvloeden, verslaafd maken aan het medium en samenlevingen polariseren. De implicaties op onze maatschappij en het mentale welzijn van de gebruikers zijn van fundamentele aard en vormen een bedreiging voor de democratie.
Tegelijkertijd blijven Google, Facebook, Amazon en Apple de gretige durfkapitalisten van Silicon Valley. De incubatie van nieuwe ideeën is, evenals de rest van de markt, gemonopoliseerd door deze grote bedrijven. Alles dat op hun pad komt wordt ofwel kapotgemaakt, ofwel opgeslokt via eindeloze acquisities. Als een monsterlijk rupsje nooitgenoeg, op zoek naar meer persoonsgegevens, data en makkelijk manipuleerbare slachtoffers bepalen zij het reilen en zeilen van de online publieke ruimte, voor zover deze nog publiek te noemen is. De gevreesde techno-dystopie lijkt steeds dichterbij te komen, zeker nu de presidentskandidaten in de VS die dit probleem het meest aankaartten (Warren en Sanders) uit de race liggen.
Voor juristen en beleidsmakers ligt er een veelomvattend social dilemma. Qua oplossingen kan gedacht worden aan het afsplitsen van bepaalde takken van de bedrijven, het ongedaan maken van eerdere acquisities of fusies, of het inperken van de toegang tot andere markten. Ook het onder de loep nemen en reguleren van de werking van algoritmes is noodzakelijk.
Van ons juristen vergt dit probleemoplossend vermogen en creatieve zienswijzen. Nog belangrijker is misschien interdisciplinariteit: de fundamentele sociale impact van dit probleem vergt inzichten van de disciplines van de(sociale) psychologie, filosofie, economie en de technologie zelf. Slechts met meer samenwerking en contact kan er een alomvattende oplossing komen. En laten we dan vooral dat contact onderhouden, om zo ook toekomstige problemen eerder te kunnen identificeren en in de kiem te smoren. Want alleen samen krijgen we de overhe—ik bedoel Big Tech, onder controle.
