Functionarissen met een publieke taak moeten hun werk veilig kunnen doen. Gerechtsdeurwaarders worden ook met grote regelmaat mishandeld, bedreigd of uitgescholden, maar zij voelen niet die bescherming. Aangiftes worden massaal geseponeerd. Nu willen ze actie van de overheid.
Het zou voor deze gerechtsdeurwaarder een normale werkdag worden, maar het liep maandag 25 maart anders. Als hij aanbelt bij een debiteur – die een betalingsachterstand heeft van 1.500 euro, een vordering van DUO – doet haar vader open. Die nodigt de deurwaarder uit naar binnen. Eenmaal binnen gooit de man de voordeur op slot. “Zo, jij komt hier niet meer weg.” Als de deurwaarder naar de deur loopt, wordt hij hard aan zijn jas naar achteren getrokken. De man is compleet opgefokt en gedraagt zich zeer agressief, zo zegt de bedreigde deurwaarder tegen Mr.
De deurwaarder – die anoniem wil blijven – belt direct 112. Omdat de woning pal tegen de Belgische grens ligt, krijgt hij geen contact. Ook een tweede en derde poging falen. Dan neemt de man de telefoon van de deurwaarder af. “Als er nu alsnog politie aankomt, maak ik je dood”, bedreigt de man de deurwaarder. Vervolgens dwingt hij de deurwaarder DUO te bellen om de zaak recht te praten. Als dat is gebeurd, laat hij de deurwaarder vrij. Buiten belt deze het algemene politienummer, en binnen een kwartier komt de politie. De man is dan al vertrokken, maar meldt zich later bij het politiebureau. De deurwaarder doet aangifte van gijzeling en bedreiging. Resultaat: de volgende dag wordt de zaak geseponeerd omdat de debiteur alles ontkent.
Steunbetuigingen
“Wéér”, zegt Wilbert van de Donk aan de telefoon. De voorzitter van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) heeft net het verhaal gehoord van de directeur van het kantoor waar de deurwaarder werkt, Hafkamp in Venlo. Die heeft de kwestie al gedeeld op LinkedIn, met tal van steunbetuigingen aan de bedreigde deurwaarder, en ook veel herkenningen: zoiets heb ik ook meegemaakt.
Mark Hafkamp van het gelijknamige kantoor zelf is boos. “Ondanks het feit dat de gijzelnemer bij de politie bekend staat als agressief heeft de officier van justitie de zaak geseponeerd. Vrijheidsberoving en bedreiging van een ambtenaar in functie mag dus gewoon”, schrijft hij op LinkedIn.
“Daarom zeg ik ‘wéér’”, herhaalt Van de Donk. “Dit is niet de eerste keer dat een deurwaarder in de uitoefening van zijn functie wordt bedreigd, én het is niet de eerste keer dat het OM geen vervolging instelt.”
In 2018 werd bijna 700 keer agressie jegens ambtelijk bevoegden en medewerkers van deurwaarderskantoren geregistreerd. In de gerechtsdeurwaarderij hebben ruim drieduizend medewerkers kans op agressie. Dat zijn naast de deurwaarders zelf ook de baliemedewerkers. Dat betekent dat vorig jaar bijna één op de vier medewerkers van een deurwaarderskantoor te maken had met (verbaal) geweld.
Lage aangiftebereidheid
Aangiftes worden nauwelijks gedaan. Van de Donk: “Er is een lage aangiftebereidheid omdat de kans op vervolging zo gering is.” Hoewel het aantal agressiemeldingen redelijk stabiel is (786 in 2016, 700 in 2017) loopt het aantal aangiftes terug: 42 in 2016, 33 in 2017 en 26 in 2018.
Ook een andere (inmiddels ex-)gerechtsdeurwaarder, die eveneens anoniem zijn verhaal doet, deed geen aangifte. Hij moest enkele jaren geleden een stuk betekenen in een portiekflat. De debiteur kwam de trap aflopen en zette, toen de deurwaarder binnen was, zijn voet tegen de buitendeur: “Jij blijft maar eens even hier.” Inpraten op de man lukte niet, maar uiteindelijk wist de deurwaarder – die ook anoniem wil blijven – te ontsnappen. “Deze vrijheidsbeneming duurde maar vijf minuten, maar in de maanden daarvoor had ik ook al drie bedreigingen naar m’n hoofd gekregen.” In overleg met zijn kantoor werd besloten geen aangifte te doen, “want daar werd toch niets van verwacht”. Ook werd het incident niet gemeld bij de KBvG.
Ambtseed
Van de Donk zegt in een interview met Mr. dat het al jaren lastig is om een correcte aangifte te doen. Politieagenten die een aangifte opnemen weten niet precies hoe om te gaan met een misdrijf tegen een gerechtsdeurwaarder. Geweld tegen ambulancepersoneel, dat kennen ze wel, dan moet het vakje ‘veilige publieke taak’ worden aangevinkt.” Dan is de strafbedreiging – na een veroordeling – hoger, tot 200 procent. Dat moet ook gebeuren bij een gerechtsdeurwaarder maar dat schiet er nog eens bij in.
Strafrechtadvocaat Meike Lubbers (Ficq & Partners) denkt dat een bedreigde deurwaarder die aangifte doet geen al te beste positie heeft. “Hij is geen opsporingsambtenaar en kan dan geen gebruik maken van de bijzondere bewijskracht die voortvloeit uit een ambtsedige verklaring”, zegt Lubbers, auteur van een boek over de ambtseed van politieagenten. “Hier geldt dus: unus testis nullus testis. Eén getuige, in dit geval de bedreigde deurwaarder, is géén getuige.”
Helaas is dat zo, zegt Elpiniki Kolokatsi (Kolokatsi Advocaten), een van de twee strafrechtadvocaten die door de KBvG zijn ingesteld als centraal aanspreekpunt voor deurwaarders die slachtoffer zijn geworden bij (bedreiging met) geweld en belediging in het kader van de pilot 1-2-3 Aangifte van de KBvG. “Het gaat erom voldoende steunbewijs te verzamelen. Bellen naar 112 is geen aanvullend bewijs, want het is afkomstig van dezelfde deurwaarder. Wél als iemand van 112 opneemt en hoort dat er wordt bedreigd. Het komt ook wel eens voor dat een debiteur een klachtprocedure tegen een deurwaarder begint en daar (schriftelijk) toegeeft dat hij agressief was – dat kan ook worden gebruikt als steunbewijs.”
Strafbeschikking
Eigenlijk zijn er maar twee manieren om het seponeren van de aangifte van bedreiging of gijzeling recht te zetten: bezwaar aantekenen tegen het politiesepot, of klagen bij het hof dat het OM niet heeft vervolgd. Kolokatsi: “Bezwaar aantekenen tegen het sepot levert soms wat op. Er volgt dan een aanvullend onderzoek, maar niet altijd. Een van de speerpunten van het OM is om een strafbeschikking uit te vaardigen. Dat wordt vaak gedaan, ook al is er niet altijd sterk bewijs en zou de rechter niet tot een veroordeling komen. Maar tegen debiteuren die deurwaarders bedreigen wordt dit veel te weinig gedaan.”
Op dit moment wordt de artikel 12-procedure vooral ingesteld namens de bedreigde deurwaarder zelf. “Het is de moeite waard om dit ook eens te proberen namens de KBvG, zodat de beroepsorganisatie procespartij wordt en spreekrecht heeft bij het hof”, zegt Kolokatsi. Verder denkt zij aan preventieve maatregelen: als er agressie zit aan te komen, aankondigen dat een en ander vanaf dat moment wordt opgenomen, bijvoorbeeld met de mobiele telefoon. Of toch met twee mensen langs de deur gaan. “Als dit een collega is, is dit erg duur. Maar het kan ook een onbezoldigd persoon zijn, zoals een stagiaire.”
Het is niet alleen het lage aantal veroordelingen dat deurwaarders dwars zit, zegt Kolokatsi. “Ook de bejegening bij een aangifte is frustrerend. Je hoort een politieagent die een aangifte opneemt denken: ‘Dat hoort eenmaal bij je beroep, daar moet je maar tegen kunnen.’ Dat versterkt gevoelens van onvrede en onmacht.”
