Het is in deze actualiteitenrubriek bijna onmogelijk voorbij te gaan aan de CAF 11‑zaak. Gevoelens van verbijstering, ongeloof en machteloosheid strijden om voorrang bij iedereen die het leed aanschouwt dat is aangericht door het Combiteam Aanpak Facilitators – want daar staat de omineuze afkorting voor. De persoonlijke impact is gigantisch; de politieke en ambtelijke consequenties – over de strafrechtelijke wordt nog nagedacht – vallen daarbij in het niet.
Als de CAF 11-affaire iets volkomen duidelijk maakt, dan is het wel dat het bij belastingen en toeslagen niet ‘alleen maar’ om geld gaat. Het mógen en kúnnen bijdragen aan de Staat (met hoofdletter) is een bijzonder voorrecht, net als het mógen en kúnnen afnemen van geld van belastingbetalers (met kleine letter). Belastingheffing in een beschaafd land vereist een symbiose tussen wetgever, uitvoerder, rechter én contribuabele. Gezamenlijk hebben zij de opdracht het wankele evenwicht te houden, maar dat laat onverlet dat de eerste en laatste verantwoordelijkheid bij de wetgever rust. Hij bepaalt als enige – met veronderstelde instemming van de onderworpene – de spelregels.
Maar de balans is zoek. Als de wetgever belasting heft over forfaitaire vermogensinkomsten in box 3, zonder rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van spaarders, dan komt het evenwicht onder druk te staan. Nobele plannen ten spijt, worden spaarders ook in 2020 weer aangeslagen tegen een effectief tarief van maximaal 1,6%, terwijl ABN AMRO voor de rente (en niet de salarissen) per 1 april op de ‘nullijn’ gaat zitten! Onder het mom van een inkomstenbelasting teren burgers in op hun vermogen.
Dan deze: de belastingrente voor aanslagen vennootschapsbelasting bedraagt 8%! Hoe bestaat het?! Weer iets anders. De wetgever kondigt ineens aan de verhuurderheffing te gaan repareren op een detailpunt dat de Hoge Raad op 8 juni 2018 in strijd met het EVRM – u leest het goed – oordeelde! Voorwaar niet niks. Het streven – u leest het weer goed – is de reparatie pas per 1 juli 2020 in te laten gaan. Een laatste voorbeeld: vanaf 1 juli 2020 – met terugwerkende kracht tot 25 juni 2018 – is het verplicht potentieel agressieve fiscale constructies te melden (DAC 6). Hoewel de Belastingdienst zijn uiterste best heeft gedaan met een informatieve website, resteren enorm veel onduidelijkheden over welke adviezen moeten worden gemeld. Daarentegen bestaat over de boete geen enkele onduidelijkheid: die is maximaal € 830.000!
De laatste jaren is de nadruk (te) sterk gelegd op de verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven. Belastingontwijking en -ontduiking worden in één adem genoemd, compliance is een nieuwe bedrijfstak geworden, terwijl belastingwetgeving bepaald niet beter is geworden. Medewerkers van de Belastingdienst hebben of ervaren nauwelijks ruimte om maatwerk te leveren in individuele gevallen en staan bij de uitvoering van ingewikkelde wetgeving vaak met hun rug tegen de muur. Het wordt hoog tijd dat de wetgever het kaf van het koren gaat scheiden en begint met het kritisch (her)beoordelen van zijn eigen wetgevingsproduct. Goede wetgeving biedt rechtszekerheid en rechtsbescherming voor massale gevallen en laat afwegingsruimte voor individueel maatwerk. De rest kan weg, met het CAF.
