‘Berusting betekent niet dat wraking gegrond is’

De Rechtspraak heeft de wrakingscijfers over 2019 nader uitgesplitst. Daarmee geeft de Rechtspraak gehoor aan een oproep van de algemeen deken Frans Knüppe van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA).

De wrakingsdiscussie ligt gevoelig bij de advocatuur omdat advocaten nogal eens wordt verweten dat ze te lichtvaardig naar het middel van wraking grijpen. Na een vraag op Twitter van strafrechtadvocaat Jeroen Soeteman bleek dat wrakingsverzoeken waarin is berust – en waarover dus niet door een wrakingskamer is geoordeeld – wél meetellen bij het aantal ingediende verzoeken, maar niet bij het aantal gehonoreerde verzoeken. Deze extra informatie is volgens de NOvA essentieel voor een volledig beeld en een juiste interpretatie van de wrakingscijfers.

Rechtsgebieden

Met de extra informatie heeft de Rechtspraak aan die vraag voldaan. Ook is de verdeling over de verschillende rechtsgebieden in kaart gebracht. Zo’n uitgebreid overzicht wordt voortaan in het jaarverslag van de Rechtspraak opgenomen, met ingang van verslagjaar 2020.

Het jaarverslag van de Rechtspraak laat een afname zien van het aantal indiende wrakingsverzoeken van 750 in 2018 naar 693 in 2019. Hiervan zijn er twintig gegrond verklaard en 340 ongegrond. In 14 zaken heeft de rechter berust – dat betekent dat hij zich terugtrekt zonder dat de wrakingskamer in actie komt – en 15 wrakingsverzoeken zijn nog in behandeling. Verder zijn 133 verzoeken niet-ontvankelijk verklaard en 121 kennelijk niet ontvankelijk of kennelijk ongegrond. Dat gebeurt als direct duidelijk is dat het verzoek geen betrekking heeft op onpartijdigheid.

Advocaten meldden op grond van de nieuwe, uitgesplitste cijfers (zie de tabel hieronder) dat het aantal geslaagde wrakingen twee keer zo hoog is als in het jaarverslag is vermeld. Zij telden de categorie ‘berusting’ op bij de gegronde verzoeken en kwamen zo tot 34. Dat een rechter berust, hoeft echter niet te betekenen dat het verzoek zou zijn toegewezen als de warkingskamer het had behandeld. Rechters kunnen ook berusten omdat ze een langdurige wrakingsprocedure willen vermijden of omdat de relatie met de rechtzoekende zo verstoord is, dat het goed kan zijn als een andere rechter de zaak overneemt.

Niet slagen

In de praktijk blijkt dat verreweg de meeste wrakingsverzoeken niet slagen. Veel verzoeken hebben betrekking op hoe de rechter zich gedraagt of zijn gericht tegen de rechterlijke macht als geheel, die bijvoorbeeld corrupt of te weinig onafhankelijk wordt gevonden. Partijen kunnen ook wraken uit onvrede over een beslissing van de rechter of om tactische redenen, zoals tijdwinst. Wraking is echter alleen bedoeld voor klachten over een gebrek aan onpartijdigheid, uitsluitend van de rechter die de zaak behandelt. Dat dit middel vaak ten onrechte wordt ingezet, heeft geleid tot vragen: zou de wrakingsprocedure misschien aangepast moeten worden? Om die reden besloot de Rechtspraak een preciezer beeld te geven van de afloop van wrakingsverzoeken.

Wrakingscijfers 2019

(Bron: de Rechtspraak)