De groep werkt vanuit de Vereniging voor bestuursrecht. Reinier van Zutphen (Nationale Ombudsman), hoogleraren Leo Damen, Rianne Jacobs, Rolf Ortlep en Bert Marseille, docent/onderzoeker Marlies van Eck, promovenda Joyce Esser en Fatma Capkurt, vakredacteur Koenraad Rens, directeur Hanneke Schipper (BZK) en hoofddocent Michiel Tjepkema zijn nu betrokken bij het initiatief.
Bij de ideeën gaat het volgens de initiatiefnemers om voorstellen als: het bouwen van een website om burgers te helpen die met het bestuursrecht te maken krijgen, het delen van kennis (zoals best practices in de uitvoering), onderwijsvernieuwing (zodat er een betere aansluiting komt met hoe het bestuursrecht in de praktijk werkt) en wetenschappelijke verdieping (het opnieuw doordenken van het gelijkheidsbeginsel en aandacht voor het object en de methode van het bestuursrecht.
Bert Marseille, hoogleraar bestuurskunde in Groningen (in het bijzonder de empirische bestudering van het bestuursrecht) legt uit wat #Bestuursrechtbeter beoogt.
Is de toeslagenaffaire de enige aanleiding voor #Bestuursrechtbeter?
“Nee, maar wel een hele belangrijke. De toeslagenaffaire heeft veel in gang gezet in het bestuursrecht. Overal is sprake van spontane reflectie. Ik merk het in gesprekken met collega’s uit de vakgroep in Groningen, als rechter-plaatsvervanger bij de Centrale Raad van Beroep en in de redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht. In april organiseerde het NTB samen met de VAR, de Vereniging voor Bestuursrecht, twee druk bezochte digitale bijeenkomsten over wat er valt te leren van de toeslagenaffaire en wat er anders zou moeten in het bestuursrecht. Daar bleek een grote betrokkenheid om zaken beter aan te pakken. Toen we na de tweede bijeenkomst met een aantal sprekers aan het napraten waren, was het idee: we moeten het momentum vasthouden. We hebben met z’n tienen verder gesproken, met #bestuursrechtbeter als resultaat.”
Welke reacties hebben jullie tot nu gekregen op deze oproep?
“Eigenlijk allemaal enthousiast. Cynische reacties ben ik nog niet tegengekomen, wel reacties van mensen die bezorgd of boos zijn, maar vooral reacties van mensen die graag willen meedenken en meehelpen.”
Welke vorm krijgen jullie ideeën? Boek? Congres? Petitie?
“Geen congres, en zeker geen petitie. We willen het vooral praktisch houden. Want wat is de top 3 van problemen in het bestuursrecht? Wat mij betreft: de uitvoering van wetgeving door de overheid is vaak onnodig formalistisch en streng, veel burgers slagen er niet in hun aanspraken jegens de overheid te verzilveren en het schort aan de toegang tot procedures van bezwaar en beroep. Daar moet iets aan gebeuren. De sleutel voor de oplossing ligt bij degenen die direct betrokken zijn bij de uitvoering: medewerkers van gemeenten, het UWV, de IND en de Belastingdienst en hun managers en bestuurders, maar ook bij de burger zelf. Voor beide groepen geldt eigenlijk hetzelfde: ze moeten beter hun weg leren vinden in het bestuursrecht. Burgers moeten in staat zijn hun aanspraken te realiseren, uitvoerders moeten in staat zijn in regels de ruimte te zien voor de menselijke maat. Daar willen we aan werken.”
Moet dit leiden tot een fundamenteel ander bestuursrecht of is het voldoende om te draaien aan enkele knoppen? Wat zijn de eerste ideeën?
“Ja en nee. Aan de ene kant bieden de meeste wetten in het bestuursrecht alle ruimte voor de menselijke maat en er zijn allerlei bestuursorganen die de burger wel centraal stellen. Maar op heel veel plekken gebeurt dat niet of onvoldoende. Het gaat er dus om de beschikbare instrumenten, kennis en ervaringen beter te benutten. Daarvoor zijn er op allerlei plekken fundamentele veranderingen nodig. Zo moeten we beter nadenken over hoe we juristen opleiden, hoe overheden van elkaar kunnen leren, hoe we burgers de tools in handen kunnen geven om in hun contact met de overheid beter beslagen ten ijs te komen, hoe we bestuursrechters kunnen verleiden minder afstandelijk naar geschillen tussen overheid en burger te kijken. Daar willen we mee aan de slag.”
Wanneer kunnen we de eerste resultaten verwachten?
“We starten in september. Dan presenteren we de projecten waar we mee aan de slag willen en laten we een call uitgaan, waarin iedereen die wil meedenken en meehelpen zich kan melden. We hopen in de projecten die we willen starten te kunnen samenwerken met belangrijke spelers in het bestuursrecht, zoals de Nationale ombudsman, de Raad voor rechtsbijstand, het Juridisch Loket, ministeries, universiteiten, wie maar wil. Resultaten zijn snel te verwachten, maar tegelijkertijd is het een proces van lange adem. Om een voorbeeld te geven: ik ben enthousiast over een gemeente als Purmerend, waar elke bijstandsgerechtigde een vaste contactpersoon heeft, waar hij met zijn vragen terecht kan en die hem helpt de periode dat hij een uitkering heeft, zonder kleerscheuren door te komen. Als het lukt om in een bijeenkomst met gemeenten over best practices bij de uitvoering van de Participatiewet één gemeente enthousiast te maken voor de Purmerendse werkwijze, is dat al resultaat. Maar ik ben natuurlijk pas echt tevreden als het overal in Nederland zo gebeurt als in Purmerend.”
