Blended learning: eerst een filmpje, dan de klas in

Delen:

Beeld: Shutterstock/Vipman

Blended learning. Je hoort er van alles over, maar wat is het nu eigenlijk? Definieer je het als de combinatie van ‘online leren en contactonderwijs’ of ‘campusonderwijs en e-learning’? Instituten voor postacademisch onderwijs werken tegenwoordig allemaal met een digitale leeromgeving en maken steeds vaker video’s om hun kennis te delen. In een artikel in het nieuwe nummer van Mr. wordt verteld wat de voordelen zijn van deze onderwijsvormen.

Alleen het inzetten van technologie is voor velen onvoldoende om van blended learning te spreken. Het is echt de combinatie van verschillende onderwijsvormen. Dat vindt ook opleidingscoördinator Xander van Mildert van OSR juridische opleidingen in Utrecht. “Blended learning wordt snel verward met e-learning en bij het inrichten van digitale leermiddelen moet je oppassen dat je niet alles alleen maar digitaal aanbiedt. Niet iedereen wil dat en het is niet altijd nodig. Op locatie trainen heeft voor cursisten duidelijk meerwaarde en juist dat kan niet digitaal. Bij blended learning gaat het erom dat iedereen op zijn eigen manier leert, liefst op een zelfgekozen tijdstip. Het gaat om verschillende vormen van aanpak die aansluiten bij de deelnemer en van toegevoegde waarde zijn voor het overbrengen van kennis.”

Kijken naar de doelgroep

Xander van Mildert
Xander van Mildert (OSR juridische opleidingen)
De gekozen lesmethode moet ook aansluiten bij de inhoud. De interactieve opleidingen van OSR gaan van twee uur college over een actualiteit tot een leergang van negen maanden. Vooral bij een grotere leergang zijn meerdere vormen van onderwijs handig. Bij OSR kijken ze ook altijd naar de doelgroep. Van Mildert: “Is deze minder digitaal vaardig of beperkt online actief, dan is het niet verstandig om veel via digitale systemen aan te bieden. Je moet de deelnemers dan ook goed begeleiden. Bij OSR denken we bovendien aan de toekomstige deelnemer, die weer andere leerbehoeften, kennis en vaardigheden heeft. We spelen hier nu al op in bij de keuze voor onderwerpen in het cursusaanbod.”

Het lesmateriaal voor de leergangen staat nu in een digitale leeromgeving. Cursisten leveren daar huiswerk in en docenten geven er feedback, ieder op een eigen moment. “Dat maakt het flexibel en goed organiseerbaar”, aldus Van Mildert. “Onderling contact tussen de deelnemers vinden we belangrijk, zowel persoonlijk en digitaal. In de leeromgeving kunnen deelnemers elkaar berichten sturen en gebruikmaken van een discussiepagina. Met elkaar in gesprek gaan kan heel leerzaam zijn. Je kunt veel leren van de ervaringen en visie van een ander.” De online leeromgeving is ook bereikbaar via een app, waardoor deelnemers tijd- en plaatsonafhankelijk toegang hebben tot het lesmateriaal.

Goed voor het milieu

Van Mildert benadrukt dat het gebruik van de digitale leeromgeving geen verplichting is, maar een extra mogelijkheid. “We hebben ook hardcopy materiaal, denk aan papieren readers. Voor een toets is het vaak fijn om uit een boek te lezen en leren.” In een aantal gevallen volgt aan het eind van een cursus een digitale kennistoets op locatie. Digitaal scheelt een hoop papierwerk. “We doen dit nu twee jaar voor OSR-MzL: de Personenschade Leergang Middelzwaar Letsel. Het was een duidelijke wens van de deelnemers en de docenten en daar luisteren we naar. Schrijven is niet meer van deze tijd. Het bevalt heel goed. Het is efficiënt en scheelt heel veel papier. Daarmee is het ook nog beter voor het milieu.”

Eigen filmstudio

Marco van der Ree
Marco van der Ree (Juridisch PAO Leiden)

OSR is nu als test bezig met het opnemen van korte videoclips die deelnemers thuis via hun digitale leeromgeving kunnen bekijken als aanvulling op het standaard lesmateriaal. Ook bij het Juridisch PAO van de Universiteit Leiden ligt de focus in 2020 op het uitbouwen van de blended onderwijsvormen. “We gaan het klassieke contactonderwijs verder ondersteunen met digitale onderwijsvormen”, vertelt directeur Marco van der Ree. “Sinds het najaar beschikken we over een eigen filmstudio voor het maken van kennisclips van tien minuten over uiteenlopende onderwerpen. Dit jaar hebben we ook een Videoportal gelanceerd.”

Op de online portal staan diverse gratis video-kennisclips van Leidse juridisch wetenschappers. Van der Ree: “De informatie is voor iedereen beschikbaar. Hierdoor hebben we een groot bereik en dat is een bewuste keuze. We willen onze kennis graag delen.” De clips zijn vooral bedoeld als ondersteuning van de langdurige specialisatieopleidingen. “Het zijn inleidingen op de stof of ze geven een verdieping over een bepaald thema. De video’s zijn bedoeld als voorbereiding, back-up of aanvulling op een actualiteit tijdens of na de opleiding. Door een filmpje te kijken kunnen deelnemers zich beter voorbereiden en kunnen dan meteen gerichte vragen stellen. Dat is waardevol.”

Je kunt zo’n filmpje ook als herhaling achteraf bekijken en een docent kan in een filmpje uitgebreider ingaan op een onderwerp. Het maken van een filmpje van tien minuten is een hele ochtend werk, los van de voorbereiding. Best een investering. Van der Ree: “Het is het waard voor onze kwaliteit van onderwijs en we willen in het algemeen bijdragen aan de professionalisering van digitalisering van onderwijsvormen.” Docenten krijgen hulp bij het maken van een script. “Je moet een goede opbouw hebben om binnen het tijdskader van tien minuten te blijven, daar hebben we een draaiboek voor. Het is leerzaam om kort en bondig tot de kern te kunnen komen. Het maken van de video’s is vrijwillig, maar vooralsnog vindt iedereen het leuk. Het maakt het onderwijs persoonlijker en het is goede exposure voor wetenschappers. Zij kunnen de kennisclips soms ook in het reguliere masteronderwijs inzetten, dat is een bijkomend voordeel en daar dragen wij uiteraard graag aan bij.”

Even weg van kantoor

Volgens Van der Ree is video-onderwijs de trend, maar wordt klassiek contactonderwijs ook zeer op prijs gesteld. “Mensen kunnen hiermee even weg van kantoor en samen met collega’s en docenten het vak bespreken. Ook docenten vinden klassiek onderwijs leuk, omdat ze hierdoor contact houden met mensen die in de praktijk werkzaam zijn. Dit kun je niet evenaren met een filmpje. Volledig online onderwijs is dan ook niet ons plan, maar wel verdere aanvulling van contactonderwijs met online onderdelen. We denken in de toekomst ook aan podcasts, zodat deelnemers een college kunnen terugluisteren.”

Krachtig leren

Werner Tijsse Claase
Werner Tijsse Claase (Beroepsopleiding Advocaten)

Bij het Centrum voor Postacademisch Juridisch Onderwijs (CPO) in Nijmegen omschrijven ze blended learning als ‘de combinatie van contactonderwijs en e-learning’. Het is jaren geleden een bewuste keuze geweest om dit toe te passen bij de Beroepsopleiding Advocaten. Werner Tijsse Claase, opleidingsmanager van de Beroepsopleiding Advocaten: “Contactonderwijs is zinvoller en praktijkgerichter, toepassingsgerichter als je het combineert met e-learning. Deelnemers aan de opleiding kunnen zich hiermee voorbereiden op een bijeenkomst en komen zo beslagen ten ijs. Docenten hoeven hierdoor geen theorie meer uit te storten over de deelnemers. Wat thuis kan, doen deelnemers in de digitale leeromgeving.”

In de online leeromgeving zitten verschillende vormen van e-learning. Met diagnostische zelftoetsen kunnen deelnemers hun kennis testen en kijken op welk niveau ze zitten. Directeur Opleidingen Marianne van den Bosch: “Het confronteert deelnemers met de kennis die ze al hebben. Als hun niveau te wensen overlaat, zien ze meteen welke denkfout ze hebben gemaakt en krijgen ze een link naar relevant materiaal om te bestuderen. Vervolgens kunnen ze de toets nogmaals maken en beter scoren. We zien dat deelnemers het heel serieus nemen. Het is krachtig leren, doordat je meteen ziet wat je fout doet en de stof opnieuw kunt bekijken.”

Filmpjes tien keer kijken

CPO-Dialogue startte in 2013 met een digitale leeromgeving binnen de Uitvoeringsorganisatie van de Beroepsopleiding Advocaten en heeft deze sindsdien steeds verder uitgebreid. Tijsse Claase: “Daarvoor moest een docent veel theorie behandelen tijdens een college. Hiervan hebben we nu kennisclips gemaakt die in de leeromgeving staan. In het filmpje legt een docent in tien tot vijftien minuten de leerstof uit. Deelnemers kunnen deze video’s zo vaak terugkijken als ze willen en dat is bij gewoon onderwijs natuurlijk niet het geval.” Van den Bosch: “Doordat de deelnemers de stof vaker kunnen raadplegen, zijn docenten geen kostbare tijd kwijt tijdens de klassikale bijeenkomst. Zij kunnen deze momenten veel effectiever inzetten.”

Marianne van den Bosch
Marianne van den Bosch (CPO)

De beroepsopleiding gebruikt deze kennisclips al langere tijd en inmiddels is er voor veel vakken een kennisclip. Al deze clips zijn terug te vinden in de digitale leeromgeving. Van den Bosch: “Ook bij CPO-opleidingen kunnen we hiermee belangrijke vraagstukken goed en scherp neerzetten, maar de kennisclips hebben ook een andere functie. Zo is het een mooi middel om bij een actualiteit heel snel heel veel mensen te bereiken met je kennis over een bepaald onderwerp. Met een expert van de faculteit of iemand uit de praktijk nemen we een clip op en een dag later staat die op onze CPO-website. Door gratis een clip aan te bieden aan een breed publiek, zijn mensen in twintig minuten op de hoogte. Deze video’s worden gedeeld op sociale media en zijn veelbekeken.”

Net als Leiden heeft CPO een eigen studio om de clips op te nemen. Tijsse Claase: “We hebben enkele richtlijnen hoe docenten het kunnen aanpakken en begeleiden ze als het nodig is. Veel docenten hebben er inmiddels ervaring mee.” Volgens Van den Bosch zijn de kennisclips een mooie aanvulling op al het andere in de leeromgeving. “De een leert door te lezen, de ander door een filmpje te kijken en weer een ander door te oefenen. Blended learning biedt al deze verschillende vormen van leren en houdt rekening met verschillende leerstijlen van mensen. Iedereen kan de leerstof op zijn eigen manier tot zich nemen.”

Optimale mix

Blended learning is volgens Van den Bosch een optimale mix van klassikaal en digitaal. “Door de digitale mogelijkheden hoef je de theorie niet klassikaal te bespreken. We merken dat deelnemers veel geactiveerder naar het klassikale deel komen en gerichte vragen hebben.” Tijsse Claase bevestigt: “Deelnemers zijn veel beter voorbereid. Docenten gaan er ook vanuit dat deelnemers al op een bepaald niveau zitten.” Ook in casuïstiek biedt een digitale leeromgeving voordelen. Van den Bosch: “Bij een casus krijgen deelnemers bijvoorbeeld verschillende keuzemogelijkheden. Als ze vastlopen, kunnen ze teruggaan en een andere keuze maken. Dan is het vervolg anders. Door deze simulaties kun je een praktijksituatie goed oefenen. Je ziet dat het werkt en het is bijna spelenderwijs leren.”

Bij CPO zijn ze ervan overtuigd dat blended learning blijft. “Maar wij geloven er niet in dat het ooit alléén nog maar e-learning zal zijn wat de klok slaat”, meent Tijsse Claase. “Je ontkomt niet aan klassikaal onderwijs. Dat is essentieel voor verbreding en verdieping. In de toekomst zullen er nieuwe vormen van e-learning bij komen, vormen die we nu nog niet kennen.” Van den Bosch bespeurde in het verleden koudwatervrees bij docenten, mede door hun klassieke opleiding. “Die vrees gaat wel over. Het wordt ook leuker voor docenten met een betere voorbereiding van de deelnemers. Over vijf jaar is blended learning met kennisclips nog meer geaccepteerd. De koudwatervrees is er dan echt af, verwacht ik. Het is dan een belangrijk onderdeel van het onderwijs. Het nieuwe normaal, meer de standaard.”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven