1 sla, of je slimme koelkast
Stel, je hebt zo’n superslimme Aziatische koelkast. Die suggereert dat je vanavond biefstuk eet, want er ligt er nog eentje in zijn binnenste. Maar je moet ook groente eten, want dat is gezond. Je krijgt dus ook het advies om nog even langs de supermarkt te rijden voor een kropje sla. Jij voelt daar niets voor, dus je zegt tegen je zelfrijdende auto dat je naar de kroeg wilt. Je auto weigert, want de kroeg is niet gezond, je cholesterolniveau is al een tijdje te hoog en je bloeddruk ook. Je drukt op de override (zie hier mijn blog over het belang van de override-knop in je zelfrijdende auto), en gaat toch naar de kroeg. Dit voorbeeld geeft Georg Stawa, de voorzitter van de European Commission on the Efficiency of Justice, aan begin van een discussie over kunstmatige intelligentie. Het verslag van die discussie, eind juni in Straatsburg, vind je hier. Zolang die override-knop er is, is er misschien niet zo veel aan de hand. Maar wat, als je ineens meer ziektekostenpremie moet gaan betalen vanwege aanhoudend ongezond gedrag? Dikke kans dat je zonder nadenken akkoord bent gegaan met de algemene voorwaarden van je verzekering waar in staat dat de verzekering toegang heeft tot die gegevens en ze mag gebruiken voor een dynamische premievaststelling.
2 pannenkoeken, of je supermarkt is nog niet zo slim
Lang voor het Internet hadden we in Nederland videotex. Postbankklanten konden gratis een modem krijgen als ze online gingen. Albert Heijn experimenteerde met online bestellen en bezorgen. Ik heb meegedaan aan de Albert-bèta-test, met gebruikersnummer 47. Heel fijn, zeker toen de winkels nog om 6 uur sloten en op zondag dicht bleven. Vandaag de dag weet AH aan de hand van je bonuskaart precies wat je al hebt gekocht. Dat is voor de bedrijfsvoering van AH hele nuttige informatie. Ik krijg bij de bezorging telkens gratis artikelen om uit te proberen. Laatst bijvoorbeeld een pak speltpannenkoekenmix. Handig spul, doe er melk bij en je kunt aan het bakken slaan. Alleen… geen melk in huis. Al jaren niet trouwens, en dat had AH toch kunnen weten, net als het ontbreken van andere speltartikelen in mijn lijstje ‘eerder gekocht’. AH knoopt die informatie kennelijk nog niet aan elkaar. Eerlijk gezegd vind ik dat wel geruststellend. Zo slim is het systeem van AH dus nog niet.
3 Pur, of een nagekomen boodschap
Innoveren in de rechtspraak is moeilijk, schreef ik in februari in dit blog. Wie bij voorbaat bang is om de schuld te krijgen durft niet te innoveren. Maar innoveren moet wel, want de rechtspraak verliest marktaandeel aan dingen als e-court, en we doen niet genoeg om gewone mensen toegang tot de rechter te geven. Met onze digitalisering geven we ook internationaal een voorbeeld: het kan, ook al is het niet makkelijk. Je moet alleen wel doorpakken, schreef ik in juni. Eind juni besloot de Raad voor de Rechtspraak om de digitale procedure voor de handelsvorderingen niet in te voeren, en ook niet door te gaan met verder invoeren van de digitale procedure bij bestuursrecht. Mijn eerste reactie – boos en teleurgesteld – staat in dit interview. Er kwam ook een reactie uit de rechtbank Gelderland. Nu, twee maanden verder, vraag ik me af of we het niet hadden kunnen zien aankomen. Er was minder geld beschikbaar, of liever: er is een tekort. De nieuwe proceswetgeving maakte herontwerp van de processen noodzakelijk. Procesinnovatie en digitalisering in één operatie is risicovol, schreef de commissie-Elias. Dat maakte de invoering duur. De minister van Justitie en Veiligheid wil daar niet meer aan meebetalen. Prof. Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde, waarschuwde in 2014 al, in het NSOB-rapport Governance in de rechtspraak, dat het, na de herindeling van de gerechtelijke kaart, risicovol was om meteen weer een grote veranderoperatie aan te pakken. KEI was toen al van start gegaan. De meerderheid van de gerechten was nu dan ook niet voor invoering te porren. Dat heeft iets raars: rechtspraak die wetgeving niet wil invoeren. Prof. Caren van Egten, vroeger hoogleraar bedrijfskunde aan de VU, vroeg mij ooit hoe het nou toch mogelijk was dat, nadat de leiding van de rechtspraak eenmaal een besluit had genomen, dat besluit door de rest van de organisatie alsnog verworpen kon worden.
IT is net PUR, dat goedje dat je in een holle ruimte spuit. De PUR komt er op de zwakke plekken vanzelf weer uit. IT ontwikkelen legt alle zwakke plekken in je organisatie genadeloos bloot. Het lijkt erop dat in dit geval de governance, die de invoering moest leiden, de zwakste plek is.
