Marjolein, hoe ben jij in het erfrecht terecht gekomen?
Ik heb het voorrecht gehad mijn eerste stappen in de advocatuur te zetten in de algemene praktijk. Die ervaring zit allemaal in mijn rugzakje, zoals dat zo mooi heet, en daar pluk ik iedere dag de vruchten van. In de erfrechtpraktijk komen namelijk de verschillende rechtsgebieden bij elkaar. Naast mijn studie Nederlands recht heb ik ook een jaar Notarieel recht gestudeerd en zodoende kennis opgedaan van zowel het oud – als het huidig erfrecht. De behandeling van erfrechtzaken gaf mij veel voldoening en werkplezier, en zo kwamen er gaandeweg ook steeds meer erfrechtzaken op mijn pad. Dat werden er op enig moment dusdanig veel dat ik met overtuiging de keuze heb gemaakt om mij volledig te focussen op het erfrecht.
Marc, ook jij draait al heel wat jaren in de advocatuur mee. Wat heeft jou doen besluiten om uiteindelijk de richting van cassatie op te gaan?
Prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, thans emeritus hoogleraar burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, was degene die bij mijn afstuderen mij het advies gaf “in de Randstad” te gaan werken. Het zou goed zijn voor mijn verdere juridische maar met name ook mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik ben terecht gekomen bij het toenmalige kantoor Buruma Maris in Den Haag. Dat kantoor is vele jaren later gefuseerd met Houthoff in Amsterdam.
Ik heb het vak mogen leren van Rob Meijer en Peter von Schmidt auf Altenstadt, landelijk bekende cassatieadvocaten, die later werkzaam zijn geweest bij Houthoff. Ik heb verder mogen werken met onder andere Ruth de Bock, thans A-G bij de Hoge Raad en Tanja van den Broek, thans raadsheer civiele kamer van de Hoge Raad. Ik heb daar veel geleerd. Dat kwam ook goed van pas in de feitelijke advies- en procespraktijk.
Nadat per 1 juli 2012 de zogeheten landelijke cassatiebalie is ingevoerd, bestond de mogelijkheid dat ook advocaten “in der lande” (weer) cassatieadvocaat konden worden. Ik heb dan ook zo snel mogelijk het examen en de proeve van bekwaamheid afgelegd om onvoorwaardelijk cassatieadvocaat te kunnen worden. Al ruim elf jaar beoefen ik de cassatieadvocatuur.
Kun jullie kort aangeven welke aspecten jullie in het erfrecht en cassatie aantrekken?
Marjolein: Het huidig erfrecht is nog relatief jong (sinds 1 januari 2003) en is op menig vlak nog niet uitgekristalliseerd. Dit vergt dan ook vaak het nodige gepuzzel en een creatief denkproces. Tegelijkertijd is mijn ervaring dat een erfrechtzaak vaak emotioneel zwaar beladen is. Ik vind het bijzonder waardevol om te ervaren dat je daarin echt een steun voor je cliënt kan zijn.
Marc: Als cassatieadvocaat ben je in eerste plaats advocaat en geen rechtstheoreticus. Wetenschappelijke belangstelling is wel nodig, want het is in cassatiezaken nodig om niet alleen uitspraken scherp te analyseren en procesdossiers goed uit te pluizen maar ook aan de orde zijn rechtsvragen tot de bodem uit te zoeken. Advisering en het eventueel voeren van een cassatieprocedure vinden plaats vanuit het standpunt of er al dan niet iets kan worden ondernomen tegen een ongunstige uitspraak in de vorige instantie dan wel ter verdediging van de uitspraak die door de wederpartij in cassatie wordt aangevallen.
Marjolein, welke ontwikkelingen zie jij in de nalatenschappen waarbij jij als adviseur/advocaat betrokken bent?
Het erfrecht is in beweging en leeft! zoals dat heet. Ik noem een aantal voorbeelden. De legitieme portie. Dat is het minimaal geldelijk recht dat een afstammeling van de overledene heeft. Er gaan geluiden op om dit af te schaffen of in een andere vorm te gieten. En rechterlijke beslissingen op het punt van de legitieme portie, zoals welke stukken moeten worden overgelegd, welke kosten van de afwikkeling komen wel of niet in mindering op de berekening, zijn wisselend. Nog een voorbeeld. Dat is de verharding van de verhoudingen tussen partijen in een erfrechtelijk geschil. De toename van het aantal erfrechtgeschillen zorgt ook voor toename van de vraag naar een gespecialiseerde erfrechtadvocaat. Het erfrechtteam van Banning bestaat inmiddels uit vijf advocaten: Kevin Scheper, Anne-Sophie van Hoof, Dian Lauran, Sanne van der Poel en ik. En daar ben ik ongelofelijk trots op.
Marc, in de cassatiepraktijk zijn er ook volop ontwikkelingen. Kan jij dat toelichten?
Het werk van de Hoge Raad berust op een drietal pijlers: rechtseenheid, rechtsbescherming en rechtsontwikkeling. De cassatieadvocaat is uiteraard uit op rechtsbescherming van zijn of haar cliënt(e) als partij in de cassatieprocedure. Rechtseenheid en rechtsontwikkeling staan als taak van cassatieadvocaat niet voorop maar zijn, kort gezegd, wel aan de orde, als het een argument oplevert om de belangen van de cliënt in cassatie te verdedigen.
Anders dan prejudiciële beslissingen die veelal uitvoerig en gedetailleerd zijn gemotiveerd, worden “reguliere” uitspraken geregeld “bondig” gemotiveerd of niet gemotiveerd met toepassing van art. 81 lid 1 RO. Dat is voor de rechtszoekende in cassatie (veelal) niet bevredigend. De rol van het Europese recht neemt in cassatie sterk toe. Niet alleen moet gedacht worden aan materieel- en procesrechtelijke regels van consumentenbescherming maar ook aan mededingingsrecht en internationale regelingen betreffende bevoegdheid en erkenning.
Marjolein, wat is volgens jou de relatie tussen estate planning en erfrecht?
In toenemende mate komen cliënten bij mij met de vraag om te adviseren over (wijziging van) huwelijksvoorwaarden en/of een testament. Juist met mijn kennis van en ervaringen met civielrechtelijke geschillen over de uitvoering van een testament na overlijden, kan ik als advocaat als geen ander de spreekwoordelijke beren op de weg zien om daar vervolgens vakkundig bij weg te blijven. In dat verband heb ik ook in 2022 de Grotius opleiding Estate Planning gevolgd (judicium cum laude). Estate planning gaat altijd in samenwerking met een notaris en een fiscalist.
Marc, waarom is de cassatiepraktijk belangrijk voor Banning?
De advocaten die binnen de sectie cassatie werkzaam zijn, zijn ook werkzaam in andere secties (bijvoorbeeld ondernemingsrecht, insolventierecht en familie- en erfrecht). Zij nemen hun kennis en aanpak van de dossiers mee bij hun werkzaamheden in de feitelijke praktijk, zowel in eigen zaken als bij de ondersteuning van andere advocaten.
Waarom vormen de cassatiepraktijk en de erfrechtsectie van Banning een gouden combinatie?
Marjolein: Als één van de zeer weinige advocatenkantoren in Nederland hebben wij bij Banning het voorrecht dat wij naast onze familie- en erfrechtsectie beschikken over een cassatieadvocaat in de persoon van Marc Janssen.
Marc: Het erfrecht is een juridisch gecompliceerd rechtsgebied, waarbij vele proces- en materieelrechtelijke kwesties spelen, ook in cassatie. Hier is dus een analytische wetenschappelijke maar zeer zeker ook praktijkgerichte aanpak noodzakelijk. Die input wordt op verschillende manieren vanuit de cassatie- en erfrechtsectie geleverd en vervolgens gebundeld om voor cliënten tot een zo positief mogelijk resultaat te komen.
