In mijn vorige blog over het coronavirus heb ik de wettelijke grondslag van (potentiële) maatregelen in Nederland behandeld. Inmiddels zijn strengere maatregelen aangekondigd. Zo zijn scholen dicht en ook de horeca ligt stil. Nu sluiten veel landen de grenzen. Op grond waarvan gebeurt dit?
Voor wie het ontgaan is: vele Europese landen waaronder Denemarken, Tsjechië en Polen hebben hun grenzen voor niet-burgers gesloten. Hoe is dat binnen de Schengenzone mogelijk? Binnen de Schengenzone hebben alle burgers van de Schengenstaten recht op vrij verkeer. Betekent dit nu dat Schengenstaten onder alle omstandigheden elkaars burgers tot hun respectieve grondgebieden dienen toe te laten? Nee. Ingevolge artikel 29 van de Richtlijn 2004/38 (Vrij verkeer van personen) kunnen er, in verband met volksgezondheid beperkingen aan het vrij verkeer worden opgelegd. Dit is de vermoedelijke rechtsgrond van de maatregelen van onder andere Denemarken, Tsjechië en Polen. Voor Europees Nederland behoort dit dus ook tot de mogelijkheden.
Maatregelen van de Europese Unie
In navolging van onder andere de Verenigde Staten wil de EU de buitengrenzen sluiten. De Europese Commissie heeft een voorstel gedaan om alle ‘niet-noodzakelijke’ reizen naar de Schengenzone te verbieden. Dit voorstel is frappant omdat de Commisie niet de autoriteit heeft om grenzen te sluiten, één Europese grens bestaat dan ook niet. Het gaat de jure om een afgestemd individueel sluiten van de buitengrenzen door de individuele lidstaten. De NRC noemt de beoogde maatregel veelal symbolisch en merkt op dat toeristen momenteel niet staan te popelen om naar Europa te reizen. Europa is immers de voornaamste brandhaard van corona, waarvan de officiële naam 2019-nCov of COVID-19 is, in de wereld geworden.
Luchtverkeer naar Caribisch Nederland
In een kamerbrief heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen (VVD), bekendgemaakt dat bij ministeriële regeling (Regeling tijdelijk verbod burgerlijke luchtvaart luchtruim Bonaire, Sint Eustatius en Saba in verband met het virus dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt) op grond van artikel 24 Luchtvaartwet BES het luchtruim tijdelijk gesloten is voor luchtverkeer vanuit onder andere de Europese Unie, Zuid-Korea en Iran. Het verbod ging in per 14 maart 2020 en geldt in eerste instantie tot 27 maart 2020. Gezien de geringere medische infrastructuur van de eilanden en om de medische capaciteiten van Curaçao en Sint Maarten niet te overbelasten, lijkt dit mij, zoals ik in mijn vorige blog aangaf, een verstandige maatregel.
Aruba, Curaçao en Sint Maarten
In haar kamerbrief maakt minister Van Nieuwenhuizen tevens bekend dat op 13 maart 2020 het RIVM een advies heeft gegeven aan de regeringen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten om het luchtruim te sluiten voor vluchten uit landen met een vergoot risico op COVID-19. Curaçao heeft hieraan onmiddellijk gehoor gegeven en sloot op 13 maart 2020 haar luchtruim voor in ieder geval Europese vluchten. Vermoedelijk is dit op grond van artikel 41 Landsverordening luchtvaart Curaçao gebeurd (de Luchtvaartwet BES is grotendeels hiervan een kopie). Aruba ging nog verder en verbood vanaf 17 maart 2020 álle inkomend vliegverkeer, waarschijnlijk op grond van artikel 4 Luchtvaartverordening (Aruba). Ook Sint Maarten weert vanaf 17 maart 2020 alle Europese vluchten, waarschijnlijk op basis van artikel 24 Luchtvaartlandsverordening (Sint Maarten) (voornoemde artikelen zijn grotendeels gelijkluidend). Artikel 3 lid 2 js. 5 Vierde Protocol EVRM a contrario gelezen, en artikel 43 lid 1 Statuut vormen de Europeesrechtelijke en internrechtelijke kaders voor de ontzegging van toegang van alle Europese niet-Nederlands en tevens Europese Nederlanders.
Conclusie: sluit ook de Europees-Nederlandse grens
Het sluiten van grenzen is tot nu toe een effectief middel geweest om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Het sluiten van de regio’s rondom Wuhan in China heeft vermoedelijk vele levens gered. Nu de Caribische delen van het Koninkrijk effectief de grenzen hebben gesloten om een grootschalige COVID-19-uitbraak te voorkomen is het misschien met het oog op de volksgezondheid, hoe pijnlijk de economische schade ook zal zijn, tijd om de Europese grenzen van Nederland te sluiten. Europees Nederland moet mijns inziens zowel conform het voorstel van de Commissie als naar voorbeeld van andere Unielanden de grenzen sluiten.
Het voorgaande gaat slechts over het sluiten van grenzen lees hier over verregaandere maatregelen: J. Van den Grinten, A. Van den Berg & J. Wijmans, ‘De corona-crisis als noodtoestand?’, Kennedy Van der Laan 16 maart 2020.
