In de laatste aflevering van seizoen 2 van Netflix-serie ‘Dead to Me’ biecht hoofdrolspeelster Jen [spoiler alert!] dan eindelijk op aan rechercheur Perez dat ze de moord heeft gepleegd. Maar kan een bekentenis op die manier wel? Ik bekijk het aan de hand van het Nederlandse Strafrecht.
Afgelopen week heb ik de twee seizoenen van de Netflix-serie Dead to Me gezien. Ik heb genoten: wreed, grappig, herkenbaar maar ook bizar. Een cocktail van eigenaardigheden waarbij ik niet zo hard had gelachen als het echt was gebeurd. In de laatste aflevering ging Jen naar het huis van Perez, klopte aan en vertelde haar dat ze wat op te biechten had. Ze vertelde dat ze Steve (het slachtoffer in deze serie) had vermoord. Vervolgens gingen Jen en Perez in de auto naar het bos om de plek te vinden waar Jen het lichaam van Steve had begraven. De plek konden ze niet meer terugvinden dus reden de twee weer terug. In de auto hadden ze nog een heel persoonlijk gesprek over huiselijk geweld en persoonlijke verliezen. Het gesprek deed Perez besluiten om met Jen af te spreken dat ze nooit meer over de zaak zouden praten zodat Jen voor haar twee kinderen kon zorgen: iedereen blij.
Ik wil hierbij zeggen dat ik slechts beperkte kennis heb van het strafrecht dus dit is slechts een poging om deze situatie in een strafrechtelijk kader te plaatsen.
Toen Jen aan Perez had verteld dat ze Steve had vermoord, had Perez Jen als verdachte in de zin van artikel 27 Sv. moeten aanmerken. Perez had haar niet aangehouden of staande gehouden dus in eerste instantie hoefde ze Jen haar rechten uit artikel 27c Sv. niet mede te delen. Echter, die rechten uit artikel 27c Sv. moeten wel voor het eerste verhoor aan Jen zijn medegedeeld.
Jen en Perez zijn vervolgens samen in de auto gestapt met de bedoeling het lichaam van Steve te vinden. Perez vraagt Jen in de auto allemaal zaken die betrekking hebben op het strafbare feit waarvoor Jen als verdachte kan worden aangemerkt. Jen verklaart een hoop uit zichzelf maar beantwoordt ook een hoop vragen van Perez die voor haar belastend (kunnen) zijn. Is hier sprake van een verhoorsituatie? Uit het arrest van de Hoge Raad van 2 oktober 1979 (LJN AB7396) blijkt dat onder verhoor als bedoeld in artikel 29 Sv. alle vragen van een opsporingsambtenaar aan een als verdachte aangemerkte persoon moeten worden beschouwd betreffende diens betrokkenheid bij een geconstateerd strafbaar feit. Uit het ‘Verhoor over hennepkwekerij?’-arrest volgt een nuancering doordat de Hoge Raad beslist dat er ook bij een nog (niet) vaststaand strafbaar feit sprake kan zijn van een verhoorsituatie. In casu is er dus naar mijn mening sprake van een verhoorsituatie. Perez moet Jen wijzen op haar rechten waaronder het recht op rechtsbijstand en haar zwijgrecht. Ook moet Perez voldoen aan haar verbaliseringsplicht op grond van artikel 152 Sv.
Lastig verhaal
De bekentenis is in een strafzaak erg belangrijk en volgens sommigen zelfs ‘de Koningin van het bewijs’. Maar mensen kunnen ook feiten opbiechten die zij helemaal niet hebben gepleegd of slechts de halve waarheid opbiechten. Men kan hier allerlei motieven voor hebben. Uit artikel 341 Sv. blijkt dat verklaringen die buiten de terechtzitting zijn gedaan, feiten of omstandigheden moeten bevatten die de verdachte uit eigen wetenschap bekent. Echter, als de rechter zo’n buitengerechtelijke bekentenis wil gebruiken, zal hij de bron waarin deze bekentenis is opgenomen (bijvoorbeeld proces-verbaal) in zijn vonnis moeten opnemen. Als die bron niet bestaat dan wordt het een lastig verhaal.
Tot slot is het niet aan de rechercheur om te besluiten dat Jen niet hoeft te worden vervolgd. Alleen het Openbaar Ministerie beschikt over een vervolgingsmonopolie. Op grond van het opportuniteitsbeginsel uit artikel 167 Sv, kan het Openbaar Ministerie besluiten niet te vervolgen. Al denk ik dat Jen in werkelijkheid, althans in Nederland, voor de rechter had moeten verschijnen en wellicht enkel een beroep op een schulduitsluitingsgrond had kunnen doen.
