Ik noem hem maar even Joost. Eigenlijk een gedegen jurist en best wel een markante figuur, maar in de advocatuur heeft hij het niet gered en als bedrijfsjurist ook niet. Joost was niet zo ‘subtiel’, zullen we maar zeggen. Joost wekte de ergernis van de partners op door, amper in dienst, een handtekeningenactie te starten als protest tegen het nieuwe bonusbeleid van kantoor. Ook verscheen hij standaard niet op kantoorborrels, omdat hij dat ‘tijdverspilling’ vond en bovendien eiste hij dat kritiek aan zijn adres op schrift werd gesteld. Als bedrijfsjurist maakte hij een beleidsnota van het management openlijk met de grond gelijk en cc-de dat naar alle afdelingen, nog even daargelaten de keren dat hij zijn eigen baas in het bijzijn van de bestuursvoorzitter te kakke zette door o.a. grapjes te maken over diens zweethanden. Als Joost ‘de regels van het spel’ had gekend, was het dan allemaal anders gelopen? Vermoedelijk wel.
Het is eigenlijk in elke organisatie vanzelfsprekend dat je je houdt aan geschreven regels. Als je je onkosten volgens het Personeelshandboek met een bepaald formulier moet declareren of ziekte op een bepaalde manier moet melden, dan doe je dat. Geschreven regels zijn voor iedereen kenbaar en in de meeste gevallen ook duidelijk. Voor ongeschreven regels, zoals bepaalde gedragscodes, normen, waarden en gebruiken geldt dat in mindere mate. Maar laat nu net dit soort regeltjes ‘de spelregels’ in een organisatie bepalen. De informele regeltjes en gebruiken zijn onderdeel van de cultuur en bepalen welk gedrag getolereerd wordt en welk gedrag niet. En wie door de cultuur afgewezen gedrag vertoont, zal zich moeilijk kunnen handhaven. Dat is een soort natuurlijke selectie van het systeem. Wie daarentegen ‘de spelregels’ van zijn organisatie kent en naleeft, kan daarmee politiek zijn voordeel doen. Je kunt je dan gemakkelijker aanpassen aan de organisatie, verhoudingen beter inschatten en rekening houden met bepaalde gevoeligheden. Vandaar dat we na de basiscursus ‘office politics’ in mijn vorige blog, nu eerst de ‘spelregels’ gaan bespreken, om het laatste blog over het onderwerp politiek af te sluiten met een aantal concrete tips om op de apenrots te blijven.
Maar wat nu ‘de spelregels’ precies zijn, is niet altijd even transparant. Kijk, dat de parkeerplaatsen voor de ingang van het kantoorpand alleen voor de bolides van het management zijn gereserveerd en dat je het als gewone loonslaaf echt niet moet wagen om daar je auto neer te zetten, dat is meestal nog wel helder. Maar er is een schemergebied van niet altijd even duidelijke do’s en do not’s. Je moet daar de organisatie een beetje voor kennen. Voorbeelden van dit soort informele regeltjes: ‘Als je op zondag niet werkt, dan kom je hier niet verder dan een stageverklaring ’. ’Sociale activiteiten hebben hier topprioriteit; excuses om niet te komen accepteren we hier niet’. ‘Wij werken hier keihard, maar daar worden we dan ook ruimschoots voor beloond en dus moet je niet zeuren over te weinig vrije tijd’.
Wat in de ene organisatie een ‘do’ is, kan in de andere organisatie een absolute ‘do not’ zijn. In elke organisatie moet je je voelsprieten dus weer opnieuw uitzetten. Zo had ik eens een jurist in coaching, die de overstap maakte van de advocatuur naar de overheid. Zij was gewend hard te werken en enorme productie te draaien en bazuinde dat ook nog eens luidruchtig rond. Dat werd in haar nieuwe, ambtelijke werkomgeving helemaal niet gewaardeerd. Als ‘uitslover’ lag ze er al snel uit.
Maar er is goed nieuws. Een aantal ‘spelregels’ geldt in min of meerdere mate in elke organisatie. Wie zich hieraan houdt komt al een eind. De belangrijkste regels op een rij:
Gij zult hiërarchie accepteren
Het management is altijd de baas. Zij bepalen nu eenmaal wat er gebeurt. Stel hiërarchie daarom nooit openlijk ter discussie en breng jezelf niet in de verleiding om personen met macht op een zichtbare en openlijke manier te passeren of te bekritiseren. B.v. het management in het openbaar tegenspreken, tegen de leidinggevende van jouw leidinggevende klikken enz. Zo had ik een stagiaire, die het nodig vond om een door mij gekozen strategie in een zaak bij de oudste partner van kantoor ter discussie te stellen. Niet erg handig en eigenlijk dodelijk voor de relatie. Nooit echt wat geworden tussen ons.
Gij zult uw direct leidinggevende tevreden en te vriend houden
Het is wellicht de meest onderschatte, maar tevens ook de belangrijkste regel van het spel. Geef je leidinggevende wat hij/zij van je nodig heeft en verwacht. Een leidinggevende heeft doorgaans het liefst een medewerker die opdrachten zonder morren aanvaardt, niet teveel tijd kost, een positief imago heeft in de organisatie en proactief is. Kom afspraken na, informeer tijdig, wees precies, lever het werk aan zoals je leidinggevende wil dat je het aanlevert, bedank hem/haar voor alle tijd die hij/zij in je steekt, spreek positief over je leidinggevende tegen collega’s, laat zien dat je loyaal bent etc. Wie hieraan voldoet, heeft mogelijk de grootste steunpilaar en sponsor van zijn loopbaan in handen.
Gij zult kritiek accepteren
Organisaties hebben een hekel aan professionals, die niet bereid zijn kritiek ter harte te nemen. Niet iedereen zal het altijd met je eens zijn en als professional krijg je veel te verduren, ook onterechte kritiek. Dat hoort er nu eenmaal bij. Het is zaak dit als onderdeel van het spel te zien, kritiek te relativeren en niet te persoonlijk op te vatten.
Gij zult niet klagen
Klagen is slecht voor je imago en weinig constructief. In de meeste organisaties is dit dan ook een absolute do not. Zorg voor een positieve werkhouding.Heb je iets te klagen, bekijk dan wat je aan het probleem kan doen en doe een concreet voorstel voor een plan van aanpak. Daarmee neem je eigen verantwoordelijkheid en werk je constructief mee aan een oplossing. Je wordt dan een deel van de oplossing enniet van het probleem. Daarmee zet je jezelf ook nog eens positief in de kijker.
Gij zult sociaal zijn
Sociaal zijn wordt overal belangrijk gevonden. Goede relaties zijn het bindmiddel van organisaties en de basis voor een goede samenwerking. Wie zich isoleert, loopt de kans onopgemerkt te blijven of geen aansluiting te vinden. Ga zoveel mogelijk naar informele bijeenkomsten en wees in het algemeen vriendelijk en geïnteresseerd. Zorg dat collega’s je aardig vinden.
Gij zult loyaal zijn aan de organisatie
Loyale mensen zijn belangrijk voor een organisatie. Je moet op elkaar kunnen vertrouwen. Loyaliteit zorgt voor stabiliteit en veiligheid. Wie de indruk wekt niet graag bij de club te horen, vormt een bedreiging voor het systeem en loopt om die reden een grote kans buiten te worden gesloten. Loyaliteit blijkt uit je houding en gedrag. Je doet wat je gevraagd wordt, je komt afspraken na en bent positief over de organisatie. Complimenteer het management met wat ze doet, prijs haar ‘projectjes’ de hemel in en laat je in het openbaar positief uit over de organisatie.
Gij zult geen vijanden maken
Ruziezoekers ondermijnen het systeem en de sfeer. Ruziezoekers worden daarom eigenlijk nergens getolereerd. Je verspeelt met ruzies veel krediet. Los conflicten binnenskamers op en val collega’s, en zeker je leidinggevende, niet in het openbaar aan.
Gij zult extreme emoties en extreem gedrag vermijden
Professionals die snel emotioneel zijn of deviant gedrag vertonen wekken de indruk zichzelf niet onder controle te hebben en dat vormt een risico voor organisaties. Woedeaanvallen, huilbuien, grof taalgebruik, beledigingen, alcohol- of drugsmisbruik, seksuele uitspattingen, uiteindelijk wordt dat – schaarse incidenten daargelaten – allemaal niet getolereerd. Hoewel….. professionals aan de top kunnen zich soms verbazingwekkend lang handhaven. De Strauss Kahnen van deze wereld moeten het vanwege hun machtspositie wel heel bont maken voordat ze ‘gewipt’ worden. En ja, dat is ook politiek!
Straal uit dat je eventuele problemen onder controle hebt of bereid bent hulp te zoeken. Blijf vooral kalm onder druk. Laat je niet intimideren door lastige mensen. Doorgaans verdwijnen die wel weer uit je leven.
Gij zult zichtbaar zijn
Wie zichzelf niet laat zien, wordt over het hoofd gezien. Denk niet dat dit niet voor jouw organisatie geldt, want deze regel geldt overal, ook al ligt het er niet altijd even dik bovenop. Bij de overheid bijvoorbeeld moet je je ook profileren, maar dat gebeurt in het algemeen subtieler dan bijvoorbeeld in de advocatuur, waar het doorgaans vrij normaal is met je successen te koop te lopen.
En hoe gaat het nu met Joost? Joost is voor zichzelf begonnen als juridisch adviseur en heeft nu dus zijn eigen ‘regels van het spel’. Eerlijk gezegd, de perfecte oplossing voor diegenen die dit allemaal doodvermoeiend vinden!
