Afgelopen weekend op een feestje met voornamelijk artsen voerde ik met twee tamelijk grote ego’s een discussie over ´multitasken´, of te wel, meerdere dingen tegelijk dan wel door elkaar doen. Aangezien deze beroepsgroep qua eigenwijsheid wat mij betreft de kroon spant, heb ik mijn bokshandschoenen standaard aan. Dus provoceerde ik met: “In de operatiekamer snel even een wond hechten, terwijl je met een collega de aandelenkoersen doorneemt en tegelijkertijd een assistent aanstuurt. Kan dat?” Hoongelach natuurlijk, want de heren doen wel tien dingen tegelijk…. Ik had meteen een onderwerp voor mijn blog.
Multitasken?
De multitask-verleiding ligt in dit infomaniatijdperk overal op de loer en we zijn er lichtelijk verslaafd aan. We bellen terwijl we autorijden, praten met een collega terwijl we typen, sms-en tijdens vergaderingen en werken in drie dossiers tegelijk. Multitasken lijkt de ideale oplossing voor iedereen die druk is, maar kunnen we wel multitasken? Nee! Het is wetenschappelijk bewezen dat wij in principe niet kunnen multitasken en dat het ook nog eens weinig productief is. In een onderzoek van de Ohio State University werden studenten gevolgd tijdens het studeren. Onderzocht werd wat er met de studieprestaties gebeurde als de TV aanging of andere media werden gebruikt. De conclusie van deze en andere Amerikaanse onderzoeken laat niets te raden over: ons brein is eenvoudig weg niet gemaakt om te multitasken. We kunnen onze volle aandacht slechts op één ding tegelijk hebben en kunnen niet twee dingen tegelijk of doorelkaar doen. Probeer je dat toch, dan schakelt je aandacht voortdurend heen en weer. Dat vrouwen beter kunnen multitasken dan mannen is in dit verband een broodje-aap-verhaal. Geen enkel onderzoek bevestigt dit namelijk.
Een leuk voorbeeld van multitasken: op mijn voorstel om binnenkort te gaan lunchen kreeg ik van een vriendin een sms’je met de tekst: ‘neuk’. Ze bedoelde ‘leuk’ natuurlijk, maar bleek op de fiets te zitten.
Waarom kunnen we niet echt multitasken?
Ik kan dit het beste illustreren aan de hand van een testje. Neem een stopwatch en meet eerst op hoe snel je van 1 tot 10 kunt tellen. Daarna doe je hetzelfde met het opnoemen van het alfabet A tot J. Tenslotte meet je op hoelang je erover doet om beide onderdelen tegelijk te doen, dus je telt van A tot J en van 1 tot 10: A,1, B, 2, C, 3 enz.
Waarschijnlijk heb je gemerkt dat de derde opdracht veel meer tijd kost dan de eerste twee opdrachten. Ons werkgeheugen, de tijdelijke opslagplaats van taak-relevante informatie in de hersenen (het korte termijn geheugen), stelt ons in staat om iets met aandacht te doen. Het werkgeheugen regelt dat we ons kunnen concentreren, maar kan daarbij maar één ding tegelijk in de aandacht hebben. Moet het werkgeheugen meer onthouden, dan gaat het schakelen tussen de één en de andere taak. Met de twee reeksen in het voorbeeld moet het werkgeheugen telkens schakelen tussen het onthouden van de huidige letter en het huidige cijfer en dat kost moeite. Evident is dat het werkgeheugen bij ingewikkelde opdrachten of continue interrupties ook verstoord raakt.
Wat zijn de gevolgen van veel pogingen tot multitasken?
Mensen die met meerdere dingen tegelijk proberen bezig te zijn of van alles doorelkaar doen, blijken een kortere aandachtsspanne te hebben, zijn sneller afgeleid, kunnen minder goed redeneren, zijn minder precies, onthouden minder details, maken fouten en hebben een kleiner werkgeheugen. Ook de persoonlijkheid heeft er onder te leiden; we worden er impulsiever en sensatiebeluster van. En wie zo te werk gaat heeft per nacht ook nog eens 20 minuten meer slaap nodig!
Kunnen we helemaal nooit multitasken?
Wij kunnen wel meerdere taken tegelijkertijd verrichten zolang die taken worden uitgevoerd door aparte hersengebieden, die los van elkaar opereren. We onderscheiden de visuele, auditieve, vocale, motorische hersengebieden en de cognitieve hersengebieden, zoals het werkgeheugen en het lange termijn geheugen. Je kunt bijvoorbeeld goed tot 10 tellen, terwijl je met je vinger op de tafel meetapt. Deze handelingen doen een beroep op het motorische hersengebied, het vocale hersengebied en het werkgeheugen en dat kan prima simultaan gaan. Het gaat pas fout als er twee taken tegelijk een beroep doen op de cognitieve hersengebieden. Aan twee dingen tegelijk denken gaat niet.
Maar het ligt genuanceerd. Neem autorijden en bellen. Uit onderzoek blijkt dat mensen die mobiel bellen tijdens het autorijden (ongeacht of dit handsfree is), qua rijvaardigheid te vergelijken zijn met iemand die rijdt onder zeer zware invloed van alcohol. Ze zien en horen minder, rijden vaker per ongeluk door rood en reageren trager. Maar op lege wegen zonder lastige verkeerssituaties hoef je je werkgeheugen niet te gebruiken voor het verkeer, maar alleen voor het bellen en dan kun je in principe, volgens de deskundigen, wel bellen en autorijden tegelijk. Verder blijkt uit onderzoek dat, als we op de automatische piloot werken, we breinkracht over hebben en beter in staat zijn om twee dingen te combineren. Ook blijken onze genen invloed uit te oefenen op ons vermogen tot multitasken. Een enkeling beschikt over een zogeheten ´supertask-gen´, een aangeboren duizendpoot.
Terug naar de wond. Een wond hechten, terwijl je met je collega de aandelenkoersen doorneemt en ook nog je assistent aanstuurt. Kan dat? Ik zou zeggen, in principe niet, want je moet nadenken bij elke taak afzonderlijk en dan gaat het brein schakelen tussen de taken, waardoor je mogelijk iets mist. Wellicht als het hechten van de wond voor de arts een routineklus is, dat hij meer ruimte in het brein over heeft om er dingen naast te doen, maar ik waag te betwijfelen of alle drie de taken effectief samengaan.
Conclusie
Ga oefenen met singletasken! Eén ding tegelijk doen en pas naar de volgende klus als je de vorige afhebt. Komen er tijdens het uitvoeren van een taak gedachten op aan andere taken, parkeer deze dan door te noteren wat je wilt onthouden. En af en toe tussendoor een rustmoment inbouwen helpt om niet als een gek door te hollen.
