In de afgelopen jaren is langzamerhand het taboe van kernenergie doorbroken. Kenmerkend is de overgang van artikelen als ‘In het circus kernenergie zijn emoties nog steeds belangrijker dan de kale feiten’ naar de bespreking van kernenergie in politieke tv-debatten op RTL. Hoewel dus nu vaker besproken is er geen overeenstemming te vinden in de Nederlandse politiek of in de Nederlandse samenleving. Sterker nog, het levert veelal verhitte discussies op.
Tegenstand
Dit verschijnsel kan men doortrekken naar Europa. Na Fukushima in 2011 is de steun voor kerncentrales zodanig afgebrokkeld dat veel lidstaten vandaag de dag fundamenteel tegen deze vorm van energie zijn. In Italië hield men tijdens dat jaar een bindend referendum tegen onder andere kernenergie, hetgeen met 94 procent werd aangenomen. In Duitsland heeft men een groot deel van het voorstel om alle kerncentrales in 2022 te sluiten uitgevoerd. Daartegenover bestaan ook staten die juist hevig gebruik maken van nucleaire energie. Frankrijk stond recentelijk op 58 centrales, waarbij wel de asterisk geplaatst moet worden dat enkele de pensioengerechtigde leeftijd van 40 jaar naderen. Finland behoort eveneens tot de voorstanders.
Deze verdeeldheid vond zijn uiting in een mijns inziens ondergesneeuwd arrest van vorig jaar, welke in februari 2021 werd behandeld in Ars Aequi. Engeland beoogde een centrale te bouwen bij Hinkley Point, Hinkley Point C, en vroeg de Europese Commissie of een steunregeling was toegestaan ter financiering van de bouw. Bij besluit werd deze aanvraag goedgekeurd, doch Oostenrijk trok daartegen ten strijde. Ja, uitgerekend een staat die niet grenst aan Engeland poogde de bouw te dwarsbomen met staatssteunregels. Oostenrijk werd gesteund door Luxemburg, Engeland door Frankrijk, Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije.
Gemeenschappelijk belang
De kern van het arrest bij het Hof van Justitie draaide om de artikelen 107 en 194 VWEU. Artikel 107 VWEU houdt in dat steunmaatregelen van staten, die de mededinging vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar zijn met de interne markt, als deze het handelsverkeer nadelig beïnvloeden. Artikel 194 lid 2 VWEU houdt in dat een lidstaat recht heeft om de voorwaarden te bepalen voor de exploitatie van energiebronnen en de keuze tussen energiebronnen. Op artikel 107 VWEU is een uitzondering in lid 3 onder c. Een voorwaarde is dat de steun het handelsverkeer niet zodanig wijzigt, dat er schade aan het gemeenschappelijk belang wordt veroorzaakt.
In het arrest oordeelde het Hof dat dit belang niet door alle lidstaten werd onderschreven. De uitzondering deed zich al eerder gelden: “Het artikel vereist slechts dat het handelsverkeer tussen de lidstaten niet zodanig wordt veranderd, dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Dat is iets anders.” Voorts bracht het Hof aan dat deze steun noodzakelijk was om de investering mogelijk te maken. Engeland mocht staatssteun leveren, nu de overige argumenten van Oostenrijk stuk liepen op de autonomie van de Britten voortvloeiend uit artikel 194 VWEU.
Aangezien in Nederland bedrijven niet bepaald in de rij staan om de kosten van de bouw van een kerncentrale te dragen, zou een subsidie in het kader van dit Europees recht een optie kunnen zijn. Nu maar eerst de verkiezingen afwachten.
