Mijn buurman ging vorig jaar vol goede moed naar kantoor. Hij had de eerste ontslagronde overleefd. ‘Lehman brothers kan niet zonder computerdeskundigen, zoals ik,’ vertelde hij me, leunend op de balustrade van zijn balkon. We keken naar de skyline van Manhattan en ik vertelde over mijn werk bij Human Rights Watch. Toen ik twee weken later van een reis terugkwam, lag er een stapel ‘Wall Street Journals’ op zijn deurmat. Aan de portier vroeg ik of Jerry soms met vakantie was. ‘Apartment 415? Don’t you know? He worked for Lehman Brothers!’ Verdere uitleg werd niet nodig geacht. Jerry was ‘s ochtends op kantoor gekomen en trof een brief van de directie bij zijn computer aan. Voor 12.00 uur moest hij zijn bureau hebben ontruimd. Een maand salaris mee, en daar is het gat van de deur. Jerry zegde de huur met onmiddellijke ingang op en vertrok spoorslags uit New York, terug naar Texas, terug naar het huis van zijn ouders.
De gevolgen van de financiele en economische crises zijn hier meteen zichtbaar. Vorige week hoorde ik van een bevriende Nederlander die in New York advocaat is dat er op een vrijdagmiddag 30 advocaten van zijn kantoor waren ontslagen. Ze mochten kiezen of ze meteen weg zouden blijven of de maand nog zouden afmaken. De WW-regeling zit hier heel anders in elkaar. De uitkeringen zijn laag en kort van duur. Gisteren was het mooi weer. Ik besloot met de fiets naar kantoor op Fifth Avenue te gaan. Terwijl ik mijn fiets aan het hek vastklonk met twee (uit Nederland meegenomen) fietskettingen, viel mijn oog op de beroemde lunchroom ‘Brooklyn Bagel’ aan de overkant van de straat. Mexicaanse werknemers stonden op een ladder te hannesen, terwijl ze de lichtreclame van de voorgevel aan het afhalen waren. Brooklyn Bagel, sinds 1974 in bedrijf, is er mee opgehouden. Er kwamen de laatste maanden steeds minder klanten.
In het EmpireState Building zijn 50 personeelsleden de laan uitgestuurd. Nogal wat bedrijven hebben de huur opgezegd en door de leegstand van de kantoren was er veel personeel overbodig. Ik mis de oude meneer Ray die al 40 jaar bij de liftknopjes stond en altijd ‘Welcome to the Empire State Building’ mompelde. Hier geen ‘last in, first out’, maar wie kunnen we nog gebruiken en wie niet. Door de financiele crisis is Human Rights Watch ook getroffen. De organisatie weigert uit principe overheidssubsidie om zo de eigen onafhankelijkheid te bewaren. Maar nu enkele grote prive-donoren getroffen zijn en daardoor geen geld meer overmaken, zijn we genoodzaakt het mes in de organisatie te zetten. Voor het eind van februari 2009 moeten we 10 a 20 full time medewerkers ontslaan. Dat betekent dat we sommige projecten in landen waar de mensenrechten ernstig geschonden worden, niet meer kunnen uitvoeren. De prijs voor de oplichtingspraktijken van meneer Madoff die het geld van veel rijke New Yorkers op volstrekt onverantwoorde wijze belegde, wordt via een omweg uiteindelijk in Afrika betaald. Daar kunnen we ons werk niet meer doen. Daar zullen de mensenrechtenschendigen dus gewoon doorgaan en niemand die meer aan de bel trekt.
De grote computerwinkel op de andere hoek van Fifth Avenue is ontruimd na een week reclame gemaakt te hebben met kortingen tot 90%. De stad lijdt onder de financiele rampspoed. De gevolgen zijn meteen te zien. Lege winkel- en kantoorruimtes, mensen die me mailtjes sturen met de vraag of ik werk voor ze heb. En op elk feestje hoor ik weer nieuwe horrorverhalen. Toch heeft de Amerikaanse samenleving ook een sterke veerkracht. Er worden nieuwe bedrijfjes gestart. Men maakt van de nood een deugd. ‘Ben je niet bang dat je ook ontslagen wordt?’ vroeg ik aan de Nederlander die hier advocaat is. Hij haalde zijn schouders op. ‘Dan ga ik gewoon iets anders doen. Desnoods een tijdje in de horeca, tot ik iets anders heb gevonden dat bij me past. Toen het economisch goed ging, heb ik veel verdiend. Nu komen we in de periode van de zeven magere jaren. Nou, dan moet ik de broekriem ook maar flink aantrekken.’
In Nederland zie ik zijn confreres nog niet zo luchtig reageren op de naderende malaise.
