Jacques van Veen was rechtbankverslaggever in de jaren zeventig en tachtig. Hij speelde een belangrijke rol in het ‘normaliseringsproces’ dat Nederlandse rechters de afgelopen decennia hebben doorgemaakt. Ik leerde Van Veen goed kennen omdat ik destijds als werkstudent de redactiebolide van Het Parool bestuurde en hem naar de diverse rechtbanken en hoven in Nederland mocht rijden waar hij als rechtbankverslaggever de schrik der magistraten was. Rechters beantwoordden in de stukjes van Van Veen in hoge mate aan het toen geldende stereotiepe beeld van de arrogante, hoog boven de stervelingen verheven magistraat. Het is mede de verdienste van Van Veen dat daar in snel tempo een eind aan is gekomen.
Nu lijkt echter de slinger naar de verkeerde kant door te slaan. De rechterlijke macht ligt zwaar onder vuur, maar in het vuur van deze strijd wordt alles, dus kritiek van binnen en van buiten, inhoudelijke kritiek, kritiek op organisatie en op mensen in één publicitaire kookpot gegooid en verwordt het eindresultaat aldus tot een vrij onsmakelijk mengsel.
Ik vraag me daarom af hoe Van Veen tegen het boek van raadsheer Rinus Otte, De nieuwe kleren van de keizer, zou hebben aangekeken. Ergens las ik de treffende omschrijving dat het boek een kruising is tussen Onder professoren en Het Bureau. Die constatering zou – denk ik – Van Veen tot tevredenheid hebben gestemd. Als samenleving willen wij ons herkennen in de rechterlijke macht. Dat lukt dus aardig, gewend als we zelf ook zijn aan intriges en kantoorpolitiek.
Maar dat rechters dus ook gewone mensen blijken te zijn, schokt ons nu ineens, gezien de overmatige publiciteit die het boek kreeg. Dat was nou ook weer niet de bedoeling. Nee, de samenleving wil blijkbaar dat de rechter een moderne eunuch is: iemand die ontdaan is van essentiële eigenschappen. Onfeilbaar en onkreukbaar in al zijn denken en doen.
Die denkwijze is onjuist. Onze rechters moeten kritisch en zo onpartijdig mogelijk zijn. Maar ze moeten zeker ook menselijk zijn.
