In het rapport staat dat artikel 150 Rv de rechter genoeg handvatten geeft om met deepfakes als bewijsmiddel om te gaan. De rechter moet zijn oordeel vooral goed motiveren. Doet hij dat op de juiste manier? Dan is een uitspraak acceptabel.
Hetzelfde geldt ook bij de toepassing van materieel recht door de rechter. Legt de rechter duidelijk uit hoe hij tot een uitspraak komt? Dan doet hij zijn werk goed. Dit geldt vooral bij de afweging van de belangen van de partijen in een zaak. In procedures over de botsing tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy komt deze belangenafweging bijna altijd aan bod. Daardoor kan het oordeel in de ene zaak helemaal anders zijn dan in een andere zaak. De vraag is hoe de beoordeling van deze twee rechten er bij zaken over deepfakes uitziet. Daarover is nu nog weinig te zeggen.
Volgens het rapport zijn er door het gebruik van deepfaketechnologie dus wel wat gevaren waar we in de toekomst tegenaan kunnen lopen. We moeten afwachten hoe dit precies uitpakt. Maar als het nodig is, kan de wetgever gelukkig altijd ingrijpen door nieuwe regels voor het gebruik van deepfakes op te stellen.
Deepfaketechnologie
Bij deepfaketechnologie zorgen algoritmes ervoor dat het gezicht in een video wordt vervangen door een ander gezicht. Of een andere stem. Op die manier worden video’s gemaakt waarin een persoon iets zegt of doet wat hij zelf niet heeft gezegd of heeft gedaan. Deepfakes noemen we ook wel synthetische media.
Het verschil tussen deepfakes en echte video’s is bijna niet meer te zien, omdat algoritmes steeds beter en computers steeds sterker worden. Hoe herken je dan toch een deepfakevideo? Er zijn drie dingen waar je op kunt letten:
- De persoon knippert heel vaak of juist heel weinig in de video. Je kan ook kijken naar de bewegingen van de persoon. Kloppen deze met natuurlijke bewegingen? Kijk ook naar de kwaliteit van de video. Is de kwaliteit in de hele video gelijk?
- Past de stem bij de persoon in de video?
- Klopt de belichting van het gezicht met de rest van het licht in de video? Let ook op weerspiegelingen in brillenglazen of spiegels en op schaduwen.
Rapport over deepfakes
Veel nieuwe technologische ontwikkelingen hebben gevolgen voor de privacy van mensen. Daarom heeft de Tweede Kamer in 2019 besloten dat er eerder onderzoek moet komen naar de gevolgen van nieuwe technologische ontwikkelingen. Hierbij gaat het om de bescherming van de horizontale privacy, dus tussen burgers onderling en tussen burgers en bedrijven. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) heeft daarom onderzoek laten doen naar de juridische uitdagingen van deepfaketechnologie. Die uitdagingen zijn er niet alleen in het materieel recht, maar ook in het procesrecht.
Materieel recht is de concrete regel die een rechter toepast. Bijvoorbeeld de regel dat je een ander geen pijn mag doen. De rechter beoordeelt dan of een persoon die regel heeft overtreden. Een andere regel volgens materieel recht is de regel dat iedereen belasting moet betalen over het loon dat hij krijgt. Doet een werknemer dat niet? Dan handelt hij in strijd met materieel recht.
Het procesrecht gaat over de manier waarop in Nederland procedures gaan. In procesregels is bijvoorbeeld vastgelegd hoe een procedure begint en wie voor een zitting moet worden uitgenodigd.
Bewijsrecht en deepfakes
Door het Tilburg Institute for Law, Technology, and Society is onder andere onderzocht welke gevolgen de deepfaketechnologie heeft voor het burgerlijk procesrecht. Dit is onderzocht, omdat deepfakes in het bewijsrecht kunnen worden gebruikt om de rechter informatie te laten zien die niet bestaat. Dit is mogelijk een gevaar voor de rechtstaat.
Wat de precieze gevaren van deepfaketechnologie zijn en of we het gebruik van deepfaketechnologie kunnen reguleren vertelt vakredactielid Anne in het volledige artikel ‘Deepfakes: kan het Nederlandse rechtssysteem het aan?’.
