Allereerst is het belangrijk te weten dat de verkiezingen gehouden werden voor de Bondsdag. Dit orgaan lijkt een beetje op ‘onze’ Tweede Kamer. In de media gaat het echter vooral over die ene vraag: wie gaat Merkel opvolgen? Dat klinkt onlogisch, maar ik ga je in dit artikel uitleggen waarom dit zo is.
Het Duitse parlement
Het Duitse parlement bestaat uit twee kamers, net als in Nederland. Allereerst is er de Bondsraad. De Bondsraad lijkt qua functie een beetje op onze Eerste Kamer, maar is door de federale staatsstructuur van Duitsland heel anders ingericht. De Bondsraad is namelijk de vertegenwoordiging van de deelstaten. De leden worden niet gekozen. Elke deelstaat heeft een aantal zetels en zij vaardigen een delegatie af naar de Bondsraad, meestal de minister-president en een aantal ministers van de deelstaat in kwestie.
Daarnaast is er ook de Bondsdag. De Bondsdag lijkt meer op de Tweede Kamer. De leden van de Bondsdag worden namelijk ook rechtstreeks gekozen. Het Duitse kiesstelsel is echter heel ingewikkeld, waardoor het aantal leden van dit orgaan niet vaststaat. Er moeten altijd 598 leden in de Bondsdag zitten, maar gewoonlijk zijn het er veel meer (de vorige Bondsdag had maar liefst 709 leden). Afhankelijk van de uitslag worden er simpelweg stoelen bij gezet voor extra parlementariërs. Het parlement wordt steeds groter. Omdat dit praktisch onhandig is (je hebt immers een steeds grotere zaal nodig) en het ook erg veel geld kost (de parlementariërs én hun medewerkers moeten immers wel betaald worden), gaan er steeds meer stemmen op om dit te veranderen. De verkiezingen die afgelopen zondag gehouden werden, waren dus voor dit orgaan.
Wie wordt er Bondskanselier?
Hoewel de Duitsers dus hebben gestemd voor het parlement, gaat het er in de media veel meer om wie het Duitse icoon Merkel gaat opvolgen. De uitslag van de verkiezingen voor het parlement is daarvoor bepalend. De nieuw gekozen Bondsdag heeft namelijk als taak om de Bondskanselier te kiezen. Dit is dit jaar extra spannend, omdat Bondskanselier Merkel (CDU) na 16 jaar en 4 kabinetten ermee stopt. Ze wil niet meer gekozen worden als nieuwe Bondskanselier. Er komt dus altijd een nieuwe Bondskanselier.
Het is tegelijkertijd nog helemaal niet zeker of de leider van de winnende partij, Olaf Scholz, ook echt Bondskanselier gaat worden. Hij mag wel als winnaar het initiatief nemen om te gaan formeren, want net als Nederland moet er in Duitsland een coalitie worden gevormd van verschillende partijen. Lukt dit hem niet, dan liggen er nog kansen voor de leiders van andere partijen. Volgens artikel 63 van de Duitse Grondwet moet de Bondspresident een namelijk kandidaat voorstellen. Dit is gewoonlijk gesproken de kandidaat over wie door de coalitie overeenstemming is verkregen. Als die kandidaat dan vervolgens de absolute meerderheid van de stemmen in de Bondsdag verkrijgt (waarvoor een coalitie nodig is), moet de Bondspresident die persoon benoemen tot Bondskanselier. Lukt dit niet, dan kan de Bondsdag zelf met een kandidaat komen en geldt er een specifieke andere regeling voor het stemmen.
De Bondskanselier heeft de leiding over de werkzaamheden van de Bondsregering. De Bondskanselier mag na de verkiezing de ministers van zijn of haar kabinet kiezen, en mag hen ook richtlijnen geven voor het te volgen beleid. Omdat er in de regel in Duitsland net als in Nederland een coalitiekabinet is, is de Bondskanselier hier niet helemaal vrij in: hij of zij moet rekening houden met de wensen van zijn of haar eigen partij en de andere partij(en) van de coalitie. De Bondskanselier mag ook de portefeuilleverdeling van de ministers bepalen. De Bondskanselier is dus een echte regeringsleider met vrij veel macht, anders dan de minister-president in Nederland. Hoewel de Duitsers dus officieel hebben gestemd voor de Bondsdag, draait het voor veel Duitsers met name om de Bondskanselier, en dat is ook heel begrijpelijk, gezien de belangrijke functie die deze persoon heeft in het Duitse staatsbestel.
