Eerherstel, moord en gewoonterecht in Albanië

Bloedwraak is een eeuwenoud Albanees gebruik dat ook wel ‘Gjakmarrja’ genoemd wordt. Volgens dit gebruik heeft een familie het recht wraak te nemen op een andere familie voor een gepleegde moord. Dit gebruik staat zelfs benoemd in de Albanese Kanun, een verzameling van twaalf boeken die samen als de traditionele code van het Albanese gewoonterecht wordt gezien.

Delen:

beeld: Depositphotos

Ondanks de absurditeit ervan is het in het Noorden van Albanië nog tamelijk populair. Ook traditionele Albanezen buiten Albanië beschouwen de Kanun als wet, en handelen ernaar. Er is een schatting dat er sinds de negentiger jaren alleen al in Noord-Albanië meer dan tienduizend doden zijn gevallen door de bloedwraak. De bloedwraak gaat vaak eeuwig door. Iedere moord, ook de moord die is voortgekomen uit bloedwraak, mag nog tot tweehonderd jaar na de laatste dood worden gewraakt. 

De realiteit voor de slachtoffers van de bloedwraakfamilies is donker en koud. Kinderen kunnen niet naar school, de ramen in de huizen worden dichtgemetseld en mensen leven in enorme angst. De families leven in grote armoede door de onmogelijkheid om buitenshuis te werken. Ook lukt het vaak niet om te vluchten naar het buitenland, want het is lastig om in hun benadeelde positie ergens asiel aan te vragen en om daar dan ook daadwerkelijk te komen. En lukt het wel, is de kans groot dat je na korte tijd toch weer teruggestuurd wordt naar Albanië. Het is moeilijk te bewijzen dat de bloedwraak jou en je familie bedreigt door het gebrek aan bewijs.

Tegengeluid

In Albanië zijn de meningen verdeeld. Ondanks de grote groep voorstanders die de bloedwraak steunt, is er ook steeds meer tegengeluid. De Albanese jeugdbeweging ‘MJAFT!’ bijvoorbeeld, is vocaal tegen de bloedwraak en houdt regelmatig protesten. Deze gaan niet over meer wetgeving, want die is er al. Het gaat over betere handhaving, over de gebieden waar de bloedwraak heerst, want die zijn moeilijk toegankelijk, en over de politie-eenheden die ook traditioneel zijn.

Helaas is er ook een grote contradictie tussen de wetten. Valt de Kanun, en daarmee de bloedwraak, onder Albanees gewoonterecht? De grootste maatstaf voor gewoonterecht is dat de gewoonte een bekend en veel toegepast gebruik is, dat representatief en consequent is. Bij de Kanun kun je dit ook zeker stellen. De Kanun is zoals hierboven gezegd, een set regels die veel toegepast worden door Albanezen. Daarbij wordt de bloedwraak vaak op dezelfde manier uitgevoerd, en representeert daarbij de Kanun. Ook zit de Kanun diepgeworteld in de Albanese cultuur. Veel Albanezen bestempelen de regels van de Kanun ‘officieel’ tot het recht, het gewoonterecht. 

Toch probeert de overheid de bloedwraak tegen te gaan. Vandaag de dag staat er volgens artikel 78a SR tot dertig jaar celstraf op het uitvoeren van bloedwraak, en volgens artikel 83a SR maximaal drie jaar op het dreigen met het uitvoeren van bloedwraak 

Dit is slechts een korte inleiding op het probleem. Bloedwraak is een breed en gecompliceerd probleem. Zou het recht op onderwijs bijvoorbeeld van toepassing zijn op de kinderen die thuis in angst zitten? En hoe kunnen we zorgen dat deze kinderen wél onderwijs kunnen genieten? En zo zijn er nog veel meer veel aspecten, maar helaas is daar in dit artikel geen ruimte voor. Duik er zelf ook eens in. Er zijn heel veel documentaires over bloedwraak en hoe dit in relatie staat tot gewoonterecht, cultuur en religie. 

 

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Scroll naar boven