Afgelopen woensdagavond was er op Schiphol sprake van een GRIP-3-melding. Bij een GRIP-3-melding spreekt men van een ‘mogelijke bedreiging voor het welzijn van de bevolking binnen een gemeente’. Hulpdiensten rukten massaal uit naar het vliegveld. Uiteindelijk bleek het te gaan om een vals alarm. Het bleek te gaan om een fout van de gezagvoerder, die per ongeluk het alarm had laten afgaan.
Wie Twitter die avond opende, zal het meteen zijn opgevallen. Het platform stond vol met ‘fake news’. Er werden tweets de wereld in gestuurd dat er zich in het vliegtuig een gijzeling met messen zou afspelen en dat er F16’s zouden zijn ingezet. Een man deed zich zelfs voor als passagier en tweette: “Ik zit nu in een vliegtuig dat gekaapt is. Ik kan niks doen. Vijf of zes mannen met Midden-Oosters uiterlijk, spreken geen Nederlands, hebben messen.” Zijn tweet werd massaal verspreid op verschillende media platformen.
Het verspreiden van nepnieuws is tegenwoordig heel makkelijk. Een nieuwsbericht is zo nagemaakt en via nepaccounts kun je het snel de wereld in helpen. Ik vroeg me af of er eigenlijk sancties zijn verbonden aan het verspreiden van nepnieuws.
Op dit moment is het verspreiden van nepnieuws nog niet in zijn algemeenheid strafbaar. Dit komt omdat het lastig is vast te stellen wat nu precies de waarheid is. In zo’n situatie als op Schiphol is het vrij duidelijk. Wanneer het gaat over bijvoorbeeld nepnieuws met betrekking tot verkiezingen, dan is het een stuk ingewikkelder om te bewijzen wat waar of onwaar is.
Daarnaast loop je al snel vast door de vrijheid van meningsuiting. In Nederland kennen we bijna allemaal wel de nieuwsberichten die door De Speld worden verspreid. In deze nepnieuwsberichten zit altijd wel een duidelijke hint dat het niet om echt nieuws gaat en de verspreiding ervan wordt dan ook niet als problematisch gezien. Door nepnieuws te verbieden zou er dus sprake kunnen zijn van een beperking van de vrijheid van meningsuiting.
Ik denk dat het vooral lastig is om als officier van justitie vast te stellen welk nepnieuws je wel en niet gaat vervolgen. De grens tussen een poging tot humor en schade aanrichten is een grijs gebied waar nog geen duidelijke grenzen aan zijn gesteld. Voordat het verspreiden van nepnieuws strafbaar gesteld kan worden, zullen deze grenzen eerst verduidelijkt moeten worden.
