De vereniging Bonjo, die belangen van gedetineerden behartigt, had deze zaak aangespannen. De vereniging vindt dat gedetineerden in hun grondrechten worden aangetast nu ze alleen bij volmacht kunnen stemmen. Bonjo eiste dat de Staat mobiele stembureaus in PI’s plaatst. In de Kieswet staat echter dat kiesgerechtigde personen aan wie hun vrijheid is ontnomen, hun kiesrecht kunnen uitvoeren door bij volmacht te stemmen. Bonjo vond dat deze bepaling in de Kieswet voor de komende verkiezingen buiten werking moet worden gesteld. Als de rechter dat niet overneemt, wilde Bonjo dat de Staat een actieve informatiecampagne verzorgt over de wijze waarop gedetineerden kunnen stemmen. Ook zou de Staat met spoed onderzoek moeten doen naar hoe het stemmen door gedetineerden nu verloopt en hoe dit beter kan worden georganiseerd.
Beleidsvrijheid
De Kieswet is een wet in formele zin. Het is dan ook de wetgever die alle argumenten en belangen tegen elkaar moet afwegen. Daarbij komt de wetgever een grote mate van beleidsvrijheid toe, aldus de rechtbank. De burgerlijke rechter kan een wet alleen buiten toepassing verklaren als een artikel onmiskenbaar onverbindend is wegens strijd met verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties. Zeker in een kortgedingprocedure moet de rechter grote terughoudendheid betrachten.
Volwaardige wijze
Dat blijkt ook uit het vonnis, dat gisteren is uitgewerkt. Omdat stemlokalen openbaar toegankelijk moeten zijn voor iedere kiezer, vanuit het oogpunt van controleerbaarheid en transparantie, is dit in een PI feitelijk niet mogelijk. Voor de mogelijkheid om per brief te stemmen is niet gekozen vanwege het gevaar voor onregelmatigheden. Het per volmacht stemmen wordt door de wetgever als volwaardige wijze van het uitbrengen van een stem gezien. Daar zitten weliswaar beperkingen aan omdat iemand zijn stem dan met één andere persoon moet delen en er bepaalde acties moeten worden ondernomen. Maar dat maakt dit onderdeel van de wet nog niet onmiskenbaar onverbindend, zo oordeelt de voorzieningenrechter.
Geen wettelijke basis
De voorzieningenrechter ziet ook geen wettelijke basis om de Staat te gebieden een informatiecampagne te organiseren en onderzoeken te laten uitvoeren. Bij dat laatste heeft Bonjo ook geen spoedeisend belang. Bonjo moet vooral zelf met de Staat om de tafel gaan zitten om de gang van zaken in de PI’s rond de verkiezingen te evalueren.
