Vorig jaar eindigden 24.310 huwelijken in een echtscheiding en zetten 3.544 stellen een punt achter hun geregistreerd partnerschap. Dat zijn iets minder scheidingen dan enkele jaren geleden. Een aantal daarvan ontvangt Glenda Raap in een pand in Hilversum. Zij is advocaat familierecht (Cleerdin & Hamer), tevens mediator, tevens voorzitter van de Nederlandse vereniging Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS). Raap houdt kantoor in de vestiging Almere, Hilversum is er als nevenvestiging bijgekomen om lokale cliënten te bedienen.
Dat Raap in deze hoek van het recht terechtkwam was geen vooropgezet plan. Zij is de enige jurist in de familie, afgestudeerd in het strafrecht met keuzevakken binnen het personen- en familierecht. Liefde voor taal, belangstelling voor psychologie en gedrag, competitief ingesteld en behept met een rechtvaardigheidsgevoel ingegeven door haar opvoeding, uit die cocktail kwam als studiekeuze: rechten. “Opkomen voor degene die het nodig hebben en het zelf even niet kunnen.”
Gebroken verwachtingen
Familierecht is, zoals Raap het omschrijft: een concrete bijdrage leveren aan iemand in een levensveranderende situatie. “Het maakt dan echt uit hoe jij je werk doet. Als stellen ruzie hebben over relatief kleine dingen, dan weet je dat het eigenlijk over iets anders gaat. Achter kleine onenigheden zitten misverstanden, miscommunicatie, teleurstellingen, gebroken verwachtingen, boosheid. Maar het is méér dan alleen regelen dat de echtscheiding juridisch goed verloopt. Familierechtadvocaten hebben een zorgplicht die verder gaat. We moeten onnodige escalaties zien te voorkomen, én ervoor zorgen dat er een nieuw fundament ontstaat waarop mensen verder kunnen bouwen.”
Hoe succesvol is mediation in echtscheidingszaken?
“Op korte termijn slagen veel mediations. Stellen maken zelf de afspraken die worden vastgelegd in een echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan. Maar op de lange termijn is het succescijfer lastig te geven. We weten vaak niet of er later alsnog een conflict ontstaat. Meestal het gevolg van een niet zorgvuldig doorlopen scheidingsproces. Een mediation is pas écht geslaagd als het ook in de toekomst goed gaat met de ex-partners. Die verantwoordelijkheid voel ik ook. Maar cijfers daarover hebben wij niet.”
Investeren in de voorkant
Desondanks is de inschatting dat deze cijfers positiever kunnen uitvallen als het hele ‘systeem’ rond relaties en scheidingen verandert. Op dit moment kost de ‘achterkant’ van echtscheidingsprocedures ook maatschappelijk veel tijd en geld. Die achterkant is: waar iedereen denkt dat het klaar is. Er ligt immers een beschikking van de rechtbank, het is duidelijk wie wat krijgt en hoe wordt omgegaan met de kinderen. “Maar los van die papieren duidelijkheid zijn er nog steeds mensen die veel last hebben van die scheiding, vaak ook de kinderen. De instroom in de jeugdzorg kan voor een groot deel hierdoor worden verklaard. Hulpverlening ‘aan de achterkant’ is kostbaar en minder effectief. Ook lopen kinderen van gescheiden ouders in hun eigen relaties later tegen problemen aan. Het is veel beter om aan de voorkant te investeren.”
Wat is die voorkant?
“Mensen moeten zich er bewuster van zijn dat trouwen meer is dan de bruidsjurk en de tafelschikking. Een huwelijk heeft veel rechtsgevolgen. Daar zijn veel stellen totaal niet mee bezig en daar wordt nauwelijks over gesproken. Bij een scheiding moet dit juridisch weer worden ontvlochten. Daarom is het noodzakelijk dat ook mediators juridisch zijn onderlegd.
Ook goede communicatie is belangrijk. Dat voorkomt misverstanden en creëert begrip. Ouders moeten zich realiseren dat kinderen een belangrijk commitment zijn, het enige dat een leven lang duurt. Als mensen uit elkaar gaan, zijn ze vaak niet meer bereid of in staat om tijd en geld in elkaar te investeren. Daar zou de overheid kunnen bijspringen, in de vorm van subsidie. Een scheiding goed begeleiden kost geld. Een rechtsbijstandsverzekering dekt geen scheidingen en op toevoegingen wordt flink bezuinigd. Maar wil je de ‘achterkant’ ontlasten, dan moet je wel bereid zijn om aan de voorkant te investeren.”
Extra wasmachine
Gaan mensen ‘anders’ scheiden als de overheid meebetaalt?
“Ik denk het wel. Wie gaat scheiden maakt zich altijd zorgen over de financiën. Alles wat wordt betaald aan advocaten en mediators, kan niet worden uitgegeven aan bijvoorbeeld de extra wasmachine die nodig is als een ex-partner elders gaat wonen. En bezoekjes aan advocaten en mediators kunnen in de papieren lopen. Stellen met weinig conflicten zijn met misschien vijf uur klaar, maar dat kan bij complexe scheidingen gemakkelijk oplopen tot vijftig uur. En dan kan er ook nog een coach bijkomen die de stellen begeleidt om nieuwe communicatiepatronen aan te leren. Als de zorg over de kosten wordt weggenomen, verwacht ik dat mensen bereid zijn meer te investeren in een zorgvuldige en duurzame scheiding.”
Dit is een samenvatting van het interview met Glenda Raap in het oktobernummer van Mr. Lees hier het volledige interview.
