En dan ben je bijna afgestudeerd en heb je geen idee wat je daarna zult gaan doen. Gelukkig hebben universiteiten tegenwoordig career offices die helpen bij de sprong naar ‘het echte werken’. Drie career officers en een externe coach vertellen hoe ze dat doen en hoe rechtenstudenten hun kansen op de arbeidsmarkt kunnen verbeteren.
Hoe vind ik een stage? Zijn mijn cijfers wel hoog genoeg? Wat moet er op mijn cv staan? Career services officer Gaby Stevens-Walraven van Tilburg Law School krijgt vaak dit soort vragen. Veel rechtenstudenten denken volgens haar al snel aan de geijkte paden, zoals een baan bij een groot advocatenkantoor aan de Zuidas. “Maar de arbeidsmarkt biedt voor juristen zoveel meer. Er zijn veel alternatieven die studenten nog niet goed kennen en verkennen, en ze weten ook niet goed hoe ze zicht krijgen op de mogelijkheden die aansluiten bij hun kwaliteiten en skills.”
21-eeuwse vaardigheden
Om studenten goed voor te bereiden op de arbeidsmarkt gebruiken Stevens-Walraven en haar collega’s van Student career services een vierstappenmodel. Daarin richten ze zich op het persoonlijke profiel van de student (1), waarbij aandacht is voor vragen als wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik, arbeidsmarktoriëntatie (2) en voorbereiding op de arbeidsmarkt (3 en 4). In de stappen 3 en 4 wordt onder meer aandacht gegeven aan het schrijven van een goed cv en mooie sollicitatiebrief.
Ook is er aandacht voor netwerken en personal branding en het sollicitatieproces, waarbij onder andere wordt stilgestaan bij sollicitatiegesprek en assessment. “De meeste vragen die ik van studenten krijg gaan over stap 2, de oriëntatie op de arbeidsmarkt. Studenten geven aan dat ze niet weten wat ze willen en vragen zich af hoe ze een baan kunnen vinden die bij hen past.”
Rechtenstudenten kunnen bij het oriënteren op een vervolgstap gebruikmaken van het door Tilburg University centraal georganiseerde aanbod én het door Tilburg Law School aangeboden maatwerk. “We willen studenten zo goed mogelijk voorbereiden op de arbeidsmarkt en we vinden het belangrijk dat ze vakinhoudelijk en specialistisch worden opgeleid, maar ook de juiste 21-eeuwse vaardigheden leren.”
ONline
Kort voor de coronacrisis organiseerde de Tilburg Law School met de juridische faculteitsvereniging Magister JFT het uitgebreide arbeidsmarktcongres Fit for the Future. Daaraan blijkt veel behoefte, de vijfhonderd tickets waren in een mum van tijd uitverkocht. “Ook nu, in coronatijd, biedt Tilburg Law School een ruim aanbod op het gebied van arbeidsmarktvoorbereiding. Veel trainingen worden online gegeven en coachgesprekken vinden plaats met een videoverbinding. Ook Juridische Bedrijvendagen Tilburg, een groot event van onze faculteitsvereniging, wordt online gehouden, aangevuld met een online magazine.”
Sinds de zomer van 2018 biedt Tilburg University alle studenten gratis toegang tot de Career portal (https://www.tilburguniversity.edu/students/career/student-career-services/career-portal), waarop alle informatie over arbeidsmarktvoorbereiding is samengebracht. Hierop zijn ongeveer 3500 vacatures in binnen- en buitenland te vinden, van stage, traineeship, starters- en bijbaan tot vrijwilligerswerk, maar ook workshops, trainingen, loopbaanevenementen en bedrijfsprofielen. Organisaties kunnen er gratis een vacature of event plaatsen. “Ruim 6000 studenten hebben inmiddels een account aangemaakt, waarvan bijna 1500 van Tilburg Law School.” Via dit portal kunnen studenten ook een afspraak maken met een Career services officer. Daarnaast is er een mentorprogramma, waarbij een afgestudeerde jurist als mentor aan studenten worden gekoppeld.
“In de nabije toekomst willen we in ons aanbod nog meer aandacht besteden aan soft skills, zoals lobbyen, onderhandelen, persoonlijk leiderschap, samenwerken en kritisch, creatief en innovatief denken”, zegt Stevens-Walraven. “Ook willen we ons nog meer op de internationale en regionale arbeidsmarkt gaan richten. Dit betekent dat we ons netwerk op de arbeidsmarkt graag uitbreiden en meer partners aan ons willen binden. Hierbij werken we nauw samen met academici en de studieverenigingen.”
Alumni-verhalen
Ook bij de Rijksuniversiteit Groningen ondersteunen medewerkers van Career services studenten op allerlei manieren bij hun voorbereiding op de arbeidsmarkt. Zo organiseerde Careers services law in samenwerking met de studieverenigingen in februari de jaarlijks terugkerende Rechten Carrièremaand, om rechtenstudenten met onder meer workshops op het gebied van sollicitatievaardigheden en bedrijfsbezoeken uit te dagen na te denken over hun loopbaan. Twee à drie keer per jaar is er het Baanbreaking Career Event, waar alumni vertellen over hun baan en hoe ze daaraan zijn gekomen. “Zo kwamen er twee militaire juristen, een jurist bij een rechtsbijstandsverzekeraar en een rechter over hun werk vertellen”, zegt José van der Veen, beleidsmedewerker beroepenveld en loopbaancoach bij de Groningse rechtenfaculteit. “Eerder spraken alumni die nu als bedrijfsjurist werken in een ziekenhuis, een haven en bij Gasunie over hun werkzaamheden.”
Om eerstejaarsrechtenstudenten die een studierichting moeten kiezen beter te informeren over de arbeidsmarkt en mogelijke beroepen is er ook de campagne ‘Kies Bewust, jouw beroepsperspectief!’, waar aan de RUG afgestudeerde rechtenstudenten vertellen over hun werk en hoe dit aansluit bij de opleiding die ze volgden, en waar docenten, studenten en alumni van verschillende afstudeerrichtingen de studenten onder meer in vooraf opgenomen vlogs verder informeren. “Deze Kies Bewust-bijeenkomsten met alumni hebben we als gevolg van de uitbraak van het coronavirus omgezet naar online bijeenkomsten via Blackboard Collaborate, waar de alumni op camera vertelden over hun werk en de studenten via de chat vragen konden stellen. Deze vragen werden dan live op camera beantwoord. Dat werkte heel goed en er deden veel studenten aan mee. Ook de diverse masterclasses met kantoorbezoeken worden nu online vormgegeven. Indien nodig zetten we ook in de toekomst career events om naar online versies.”
Sommige evenementen zijn vooral bedoeld voor studenten in de eindfase van hun studie, maar bij een evenement als het Baanbreaking-event zijn alle rechtenstudenten welkom. “We vinden het belangrijk dat studenten zo vroeg mogelijk in hun studie over studierichting en beroepsperspectief nadenken.”
GoinGlobal
Ook aan de RUG kunnen rechtenstudenten een persoonlijk gesprek aanvragen met de centrale of facultaire loopbaancoach, en de faculteit biedt eveneens een mentorsysteem waarbij rechtenstudenten met loopbaanvragen terechtkunnen bij alumni. Om het aanbod van Careers services law zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van de rechtenstudenten, worden er onder hen af en toe enquêtes gehouden. Daarnaast heeft Van der Veen regelmatig contact met de voorzitters van de studieverenigingen en de studentadviseur van het faculteitsbestuur. “Ook door de vele gesprekken die ik met de studenten heb krijg ik een goed beeld van wat er leeft.” De vragen die studenten haar voorleggen zijn heel divers. “De een wist altijd dat hij advocaat wilde worden, maar wil dit nu niet meer en vraagt advies over andere mogelijkheden. Een ander wil weten hoe hij een stage kan vinden of welke studierichting hij zal kiezen. In de vragen die ze stellen zie ik niet een bepaalde tendens, ze zijn vooral individueel bepaald.”
Het studentenportaal van de RUG heeft een tab ‘Career’, waar studenten onder andere de database CareerConNEXT vinden, met stages, vacatures en informatie over onder meer loopbaanevenementen. Voor studenten die geïnteresseerd zijn in een stage of baan in het buitenland is er GoinGlobal. Naast vacatures zijn daarin tips te vinden voor het schrijven van een internationaal cv of anderstalige sollicitatiebrief, maar ook informatie over financiële aspecten van een verblijf in het buitenland en de daarvoor benodigde documenten. Stages en banen in Nederland zijn ook in dit systeem te vinden.
Om ervoor te zorgen dat de verschillende studierichtingen goed aansluiten bij de arbeidsmarkt heeft elke opleiding een raad van advies, met juristen uit het werkveld die één à twee keer per jaar bij elkaar komen om ervaringen te delen met de docenten van de opleiding. “Uit onderzoek naar het afstudeercohort 2015-2016 blijkt dat 85 procent van onze rechtenstudenten na hun afstuderen in een juridische functie terechtkomt. In de jaren hiervoor was dit percentage ongeveer gelijk. Het aantal studenten uit 2015-2016 dat in de advocatuur is gaan werken is ten opzichte van de cohorten daarvoor licht gestegen.”
Koudwatervrees
Van de Career portal van de rechtenfaculteit van de Vrije Universiteit kunnen alle rechten- en criminologiestudenten
gebruikmaken. Career officer Ellen Hiemstra is voor dit platform verantwoordelijk. Studenten vinden er vacatures voor stages, juridisch relevante bijbanen, vrijwilligerswerk en startersfuncties, en informatie over door het Career office georganiseerde evenementen, waarvoor studenten zich via de portal kunnen inschrijven. Hiemstra: “Ook vinden ze er verschillende bedrijfsprofielen. We vragen organisaties zich te presenteren en te vertellen wat ze studenten te bieden hebben. Veel studenten vinden het leuk die profielen te lezen en deze geven ook inzicht in de loopbaanmogelijkheden. Verder zijn er documenten in opgeslagen, zoals voorbeeld-cv’s en een cv-checklist. De vacatures betreffen nu vooral mogelijkheden voor Nederlandse studenten, maar we willen er ook vacatures voor internationale studenten in gaan opnemen. Organisaties kunnen heel eenvoudig zelf vacatures in het systeem plaatsen. In de toekomst willen we dat ze ook evenementen kunnen aanmelden. Studenten kunnen er ook verslagen vinden van alumni over hun loopbaan. Daaraan gaan we ook verklaringen van oud-stagiairs toevoegen, die vertellen hoe ze hun stage hebben aangepakt en ervaren.” Via de portal kunnen studenten ook een coachgesprek aanvragen met een Career officer.
Aan het begin van elk studiejaar nodigen Hiemstra en haar collega’s ouderejaarsstudenten uit in de hal van de rechtenfaculteit, waar ze zich op het portal kunnen inschrijven, hun cv kunnen laten scannen en een LinkedIn-foto kunnen laten maken.
Grote stap
In normale tijden organiseert het Career office elk jaar verschillende evenementen als Meet the Court en het Kickstart Your Career-traject, waarbij studenten in vier workshops inzicht krijgen in sollicitatieproces, arbeidsmarkt en netwerken, maar ook meer leren over zichzelf. De workshops worden gegeven door Mayke Smit, die als zelfstandig trainer en coach het Career office tijdelijk versterkt. In de workshops leren studenten onder meer een goed cv en een motivatiebrief te schrijven en in de laatste sessie oefenen ze met recruiters uit het beroepenveld een sollicitatiegesprek.
“Het is voor veel studenten een grote stap van studeren naar de praktijk, en zij weten nog niet altijd wat er van hen gevraagd wordt op de arbeidsmarkt”, zegt Smit. “De Career officers zijn bij de begeleiding een belangrijke sleutel.”
Tijdens hun rechtenstudie wordt het te bewandelen pad grotendeels voor studenten bepaald, maar daarna weten ze volgens Smit niet altijd waar ze moeten beginnen. “Veel studenten weten niet goed wat er mogelijk is. Ze vragen zich af of de gekozen masters hen niet te veel beperken bij hun baankeuze. Of ze twijfelen of ze nog een master moeten volgen en zo ja, welke dan. Sommigen stellen het afstuderen uit door nog een master te doen. Soms is dit gewoon koudwatervrees. Veel rechtenstudenten hebben het idee dat een baan op de Zuidas of bij de rechterlijke macht een logisch vervolg is op hun studie, maar aan het eind van hun studie kunnen ze er achter komen dat dit misschien toch niet is wat ze willen. Ik help ze uit te zoeken hoe ze kunnen ontdekken wat wel bij hen past.”
Goed verhaal
Studenten zijn volgens Smit vaak vooral gericht op het vinden van een vacature “waar zij bij kunnen passen”. “Ze zouden beter eerst meer kunnen leren over zichzelf, wat ze kunnen en waar ze energie van krijgen, en wat hun toegevoegde waarde kan zijn voor een organisatie. Ze zouden er goed aan doen dát aan werkgevers duidelijk te maken. Daar help ik ze bij. Ook leren ze in de workshops het belang inzien van netwerken, wat veel studenten spannend vinden, en hoe ze dat kunnen aanpakken.”
Sommige organisaties willen dat studenten in hun opleiding qua vakken al bepaalde keuzes hebben gemaakt, maar dit is volgens haar niet altijd nodig. “Het is ook mogelijk dat ze in hun werk uiteindelijk een andere kant op gaan”, aldus Smit, die zelf ook rechten studeerde, maar na diverse juridische functies ontdekte dat de rol van jurist niet meer bij haar paste. “Als je maar een goed verhaal hebt over het waarom van de door jou gemaakte keuzes.”
