De eerste etage van boekhandel Douwes in Den Haag was zijn habitat. Rijen met juridische boeken, gerangschikt op rechtsgebied. Planken vol met antiquarische werken. Op de tafels midden in de ruimte de nieuwste uitgaven. In één kast alleen oraties, uit de jaren vijftig tot de meest recente. Bij ieder boek hoort een verhaal, Eric Koreman kende ze. Ook anekdotes over juristen, zelfs roddels over de (on)hebbelijkheden van de grote namen uit de juridische wereld – hij kon er smakelijk over vertellen en er zelf hard om lachen. Nu gaat Koreman, door Ivan Modder (werkzaam in de bibliotheek van NautaDutilh) omschreven als ‘een baken binnen de juridische boekenwereld’, met pensioen.
Grondwet
Uw verslaggever ontmoette Koreman voor het eerst in de jaren nul, tijdens een gesprek met Maarten Bohlken, toen zij beiden nog werkten bij boekhandel Jongbloed. Het verbaasde me dat een niet-jurist als Koreman zoveel wist van juridische boeken. Zo bezocht hij toen nog regelmatig bibliotheken van de grote advocatenkantoren. Een voor een plukte hij daar boeken van de plank: dit is een verouderde versie, er is een nieuwe druk. Dit boek is helemaal achterhaald, er is een totaal herschreven editie van. Van dit boek zou je eigenlijk geen gebruik meer mogen maken. Hebben jullie deze titel nog? Weg ermee. Toen ik hem eens vroeg of hij drukken had van de Grondwet van begin vorige eeuwwisseling, kreeg ik binnen enkele dagen een constitutionele doos toegestuurd met alles wat hij kon vinden over die jaren.
Zonder scrupules
En nu gaat hij met pensioen. Maarten Bohlken, directeur van de Praktizijn, noemt Koreman – een voormalig wijnhandelaar – de ‘laatste juridische boekverkoper van Nederland’. Jarenlang waren ze collega’s bij juridische boekhandel Jongbloed, tegenover paleis Noordeinde in Den Haag. Mooie tijden, mooie omzetten – tot de romantiek van het vak verdween. Rechtbanken en ministeries gingen landelijk aanbesteden, losbladige werken verloren hun aantrekkingskracht, e-boeken kwamen op, tijdschriften gingen online, Legal Intelligence en Rechtsorde werden nieuwe grote spelers. Toen Jongbloed dichtging (2014) begon Koreman met enkele anderen de enige juridische boekhandel van Nederland, op de eerste etage bij boekhandel Douwes, aan de Herengracht in Den Haag. “Daar kende hij alle belangrijke auteurs, alle uitgevers en vooral alle publicaties”, zegt Bohlken. En hij kende de prijs én waarde van antiquarisch werk: “Hij zette zijn expertise en creativiteit in om zoveel mogelijk omzet uit een klant te halen. Dat betekende soms ook: zonder scrupules een klein bedragje bieden voor een complete NJ en dan voor veel geld doorverkopen. Daartegenover beschikte Koreman over mooie collecties proefschriften, bundels en redes – en die waren prettig geprijsd.” Het is voor Bohlken duidelijk: het beroep van juridisch boekverkoper sterft uit omdat het niet goed gaat met de juridische boekhandel.
Bourgondiër
“Hij had een geweldige kennis van de actueel beschikbare literatuur en hij had een prachtige antiquarische afdeling onder zijn vakkundige hoede”, herinnert advocaat en consul-generaal (h) van Oostenrijk in Amsterdam Peter Fresacher zich. “Van beide wist hij altijd precies wie hij met welk boek een plezier kon doen of waarmee hij iemand tot een aankoop kon verleiden.”
Andere kwalificaties: erudiet, bereisd, en een onderhoudend causeur. “Dat bleek steeds als we in een kring van vijven eens in de zoveel tijd spraken over juristerij, literatuur, geschiedenis, filosofie en wat zich verder aandiende. Ik ga binnenkort graag weer ergens lekker met hem eten. Een Bourgondiër is hij zeker. Ik ken maar weinigen die zo veel weten over wijn als hij.”
Exotische titels
Kennismanager Sandy Smid (Bird & Bird) ontmoette Koreman eind jaren negentig, in de Jongbloed-tijd – hij begon daar in 1999. Haar vorige kantoor, Houthoff Buruma, was daar vaste klant, Koreman kwam persoonlijk naar het kantoor voor een kennismaking. “De bibliotheek waar ik hem rondleidde was nog helemaal van papier, er stonden enkel twee computers met cd-roms. Hoe anders is het nu met alle digitale content.”
Want de afgelopen 25 jaar, zegt Smid, is er veel veranderd: als bibliotheek schaffen we steeds minder papier aan. “Maar er zijn ook veel dingen hetzelfde gebleven. Zo kon je Eric altijd de meest vreemde vragen stellen. Een exotische titel, een buitenlandse uitgave, een onmogelijk onderwerp, spoedjes (dat waren er veel) of een moeilijk verkrijgbare antiquarische titel, Eric was altijd bereid te helpen en mee te denken. Dat gecombineerd met de gezelligheid van de Koppermaandagborrel of lunches met Haagse vakgenoten maakt dat nu Eric met pensioen gaat, het voor mij voelt alsof er een tijdperk wordt afgesloten.”
Gedrevenheid
“Eric was altijd zeer gespitst op de verschijning van nieuwe drukken van de Asser-serie en Tekst & Commentaar”, zegt Pieter Bon van Wolters Kluwer. “Bijzondere aandacht had hij daarbij voor de juiste vermelding van auteurs. Niet zelden wees hij ons erop dat de gegevens die via het Centraal Boekhuis binnenkwamen niet correct waren. We hadden een fijne directe lijn over dit soort zaken.”
Ivan Modder (NautaDutilh) roemt Koremans ‘encyclopedische kennis van juridische boeken’. “Hij wist altijd raad met extra verzoeken. Dit werd vergezeld van mooie verhalen over juridische parels die hij had gevonden of geleverd aan klanten. Hij kon altijd putten uit een schat aan kennis en ervaring, vol nieuwe ideeën en contacten binnen de juridische wereld. Hij reageert snel en kundig, zelfs bij het leveren van boeken uit het buitenland. Ook toen bijvoorbeeld de Brexit roet in het eten gooide.”
Toen Koreman nog bij Jongbloed werkte, liep hij eens een aantal dagen stage bij Simmons & Simmons, om een goed beeld te krijgen van de dagelijkse praktijk van een advocatenkantoor en van de manier waarop juridische literatuur wordt gebruikt en toegankelijk gemaakt. “Gedurende deze dagen heb ik hem goed leren kennen”, zegt manager knowhow Marian Wijermars. “Zijn leergierigheid en gedrevenheid voor zijn vak vielen direct op. Tevens stond hij altijd klaar om te helpen, zelfs bij het vinden van boeken die niet meer verkrijgbaar waren. Dit heeft hij voortgezet bij boekhandel Douwes (‘en antiquariaat’😊) en dat heb ik altijd enorm gewaardeerd.”
