Voor bescherming door het ‘normale’ auteursrecht is enige creativiteit vereist (HvJ EU, C-5/08). Daarnaast bestond in Nederland sinds jaar en dag de zogenaamde geschriftenbescherming voor teksten zonder enige creativiteit. Denk aan telefoonboeken, spoorboekjes en programmagegevens. Deze geschriftenbescherming was in Nederland vooral van belang voor het in stand houden van het programmabladenmonopolie. Via de daarmee verbonden omroep-lidmaatschapsaantallen vormde dat een belangrijk onderdeel van het publieke omroepbestel.
Eind vorige eeuw werd in Europa een nieuw databankrecht ingevoerd dat bescherming biedt voor gegevensverzamelingen waar substantieel in is geïnvesteerd. Dit leek de logische vervanger van de geschriftenbescherming. Maar Nederland besloot de geschriftenbescherming niet af te schaffen. De reden daarvoor was dat de programmagegevens mogelijk niet onder dat nieuwe databankrecht zouden vallen en vogelvrij zouden worden. De publieke omroep bleef daardoor in staat een weekoverzicht met programmagegevens als onderdeel van een krant onmogelijk te maken.
Begin 2012 besliste het HvJ EU (C-604/10) al dat auteursrechtelijke bescherming zonder creativiteitsvereiste in strijd is met de Europese Databankrichtlijn, zoals al door velen was verkondigd. Het bleef echter verdedigbaar dat een richtlijnconforme uitleg van de Nederlandse wet contra legem was. Kort daarna kwam Justitie met een wetsvoorstel om de geschriftenbescherming af te schaffen (wv 33800).
Inmiddels heeft de Hoge Raad op 17 januari 2014 (ECLI:NL:HR:2014:88) beslist dat geen sprake is van een richtlijnconforme interpretatie contra legem. Bescherming voor gegevensverzamelingen, zoals programmagegevens, zonder creativiteit of substantiële investering, mag niet meer. Het wetsvoorstel tot afschaffing ervan is mosterd na de maaltijd.
De Hoge Raad stelde ook nog een interessante vraag aan het HvJ EU: mag de exploitant van een niet-beschermde databank aan gebruikers contractueel beperkingen opleggen ten aanzien van het kopiëren van kleine gedeelten ervan, terwijl dergelijk beperkingen ten aanzien van wél beschermde databanken op grond van dwingend recht verboden zijn?
