Mirjam de Blécourt is partner bij het advocatenkantoor Baker McKenzie en diverse malen benoemd tot beste vrouwelijke arbeidsrechtadvocaat in Europa. Daarnaast staat ze al jaren in de Volkskrant-Top 200 van meest invloedrijke Nederlanders en zet ze zich in voor gelijke behandeling van vrouwen. Kortom: een echte powervrouw. In het kader van Internationale Vrouwendag en het verschijnen van haar boek ‘Vrijgevochten’ reisden wij voor Mr. Studenten af naar Baker McKenzie om De Blécourt te interviewen over haar weg naar de top.
Wilde u altijd al een carrière in het arbeidsrecht?
Tijdens mijn studie in Leiden wilde ik eigenlijk kinderrechter worden, dat leek me heel leuk. Ik was vrij snel afgestudeerd in het civiel recht en woonde in een groot huis met andere studenten. Ik vond het heel gezellig in Leiden en wilde eigenlijk nog niet weg. Ik besloot fiscaal recht erbij te volgen, want ik hoorde om mij heen dat dat altijd handig zou zijn. Bij de opleiding Fiscaal recht waren toen heel weinig vrouwen. Het was voor de eerste keer dat ik in een mannengroep zat. Na mijn afstuderen wilde ik graag eerst ervaring opdoen in de advocatuur en ging werken bij Baker McKenzie. Hier maakte ik pas kennis met het arbeidsrecht. Ik vond het een overzichtelijk rechtsgebied en het voelde alsof ik dat heel goed onder de knie kon krijgen, dus besloot ik daarvoor te gaan. Toen ik eenmaal zelf kinderen kreeg leek het ambt van kinderrechter me emotioneel toch wel zwaar. Bovendien was ik toen al helemaal verknocht aan het arbeidsrecht. In het arbeidsrecht heb ik heel veel contact met mensen. Zo moet je met de bonden, de ondernemingsraad, de directeuren in gesprek gaan, maar je moet ook aan bijvoorbeeld de aandeelhouder in de Verenigde Staten uitleggen wat je gaat doen. Dat is wat ik uitdagend vind aan mijn vakgebied: alle stakeholders op één lijn krijgen.
U bent al heel wat keren benoemd tot de beste vrouwelijke arbeidsrechtadvocaat van Europa, hoe voelt het om zoiets te bereiken?
Die prijs winnen was heel bijzonder. Vooral de allereerste keer, toen we naar Londen vlogen in gezelschap van veel goede vrouwelijke advocaten uit Europa. Als je dan zo’n prijs krijgt, ook nog eens uit handen van Cherie Blair, ja, dat vond ik echt een grote eer.
U heeft een boek geschreven over uw weg naar de top en alle moeilijkheden die er op uw pad zijn gekomen. Hoe kwam u op het idee hier een boek over te schrijven?
Ik werd benaderd door uitgeverij Prometheus, of het geen tijd werd om een boek te schrijven. Eerst vond ik het best eng, maar aan de andere kant dacht ik: “Het is eigenlijk zoals het is.” Ik denk dat mijn verhaal inspirerend en interessant kan zijn voor vooral studenten en andere jongeren. Maar ook voor ouders van jongeren. Ik dacht: “Wat zou ik dat graag hebben geweten toen ik jong was.” Daarom besloot ik het toch te schrijven. Het was niet alleen maar gemakkelijk en gezellig. Het heeft vaak genoeg ook tegengezeten. Ik merk aan studenten dat ze denken dat alles altijd leuk moet zijn, maar dat kan niet altijd het geval zijn. Het is vaak moeilijk, daar moet je ook doorheen zien te komen. Over die moeilijkheden of obstakels hoor je niet zo vaak, daarom vond ik het belangrijk om voor studenten mijn verhaal op papier te zetten. Iedereen wordt in zijn werk of carrière geconfronteerd met tegenvallers of het loopt niet helemaal zoals je had verwacht. Stel je voor: je gaat werken en je eerste advies krijg je helemaal onder de rode strepen terug. Dat gebeurt bij iedereen die verder wil komen en het hoort erbij. Je hoeft dan niet te gaan twijfelen of die baan wel bij je past. Ik heb zelf de eerste keren dat ik mijn werk helemaal rood terug kreeg getwijfeld of de advocatuur wel wat voor mij was, maar ik kon gelukkig alles altijd goed met vriendinnen hier bij Baker McKenzie bespreken. Ik vond het belangrijk om er wel over te praten. Dat heeft mij hier heel erg geholpen. Iedereen loopt eigenlijk tegen dezelfde lastige situaties aan.
Wat is uw grootste drijfveer geweest bij het schrijven van uw boek en hoe heeft u zich staande weten te houden op de Zuidas?
Mijn grootste drijfveer voor het boek is vooral geweest om aan vrouwen en mannen te laten zien dat ze ervoor moeten gaan. Ga voor je carrière, want het is leuk! Laat zien wat je doet, dat is geen opscheppen. Als je het niet vertelt, kom je niet verder omdat de partners dan geen idee hebben wat jij allemaal zo goed doet. Soms is het wat minder leuk op het werk, die periodes heb je ook, maar dan moet je doorzetten want dan bereik je echt wat. Naar de mannen toe: heb een beetje oog voor elkaar en geef ook de vrouwen een keer het woord. En vrouwen moeten wat meer van zich afbijten en het woord durven nemen.
Denkt u dat de advocatuur er nu heel anders uitziet dan een aantal jaar geleden als het gaat om hoe er wordt gekeken naar vrouwen die de top willen bereiken?
Veel mensen zeggen dat er veel veranderd is en dat dat probleem er niet meer is. Het is inderdaad zo dat je tot op een zekere leeftijd geen verschil ziet in de carrièreontwikkeling van mannen en vrouwen. Maar op het moment dat het erom gaat spannen wie promotie krijgt, zie je toch vaak dat het nog precies hetzelfde is en dat het voor vrouwen moeilijker is om door te stromen. Eigenlijk is er in mijn optiek helaas helemaal niets veranderd. Maar er is wel iets verbeterd, het onderwerp staat nu veel meer op de kaart en er zijn veel programma’s om vrouwen te stimuleren. Ook binnen Baker McKenzie wereldwijd wordt er veel aandacht aan besteed. Vrouwen durven zelf ook veel opener te zijn en helpen elkaar, dat is een vooruitgang. En als je hoog in de boom in je organisatie mensen hebt die zich bezighouden met dit thema kun je echt wat veranderen. Ook cliënten zijn er steeds meer mee bezig en eisen in toenemende mate dat wij met diverse teams aan tafel zitten. Dus je kunt er eigenlijk niet meer omheen.
Dit speelt allemaal natuurlijk niet alleen in Nederland, het is in ieder land zo. Omdat wij een internationaal kantoor zijn, merk je dat ook. Collega’s in andere landen denken soms dat wij in Nederland dit probleem helemaal niet hebben, maar hier spelen die verschillen net zoals in andere landen en misschien nog wel heviger. Wij lijken een vooruitstrevend land, maar zijn eigenlijk heel traditioneel. Wel wordt er sinds een paar jaar een en ander georganiseerd. Zo komen er mensen over dit onderwerp spreken, er zijn mentorprogramma’s en er worden workshops georganiseerd. Dit allemaal om bewustwording te creëren voor de positie van vrouwen in de advocatuur.
Op welke manier zou u de Zuidas het liefst zien veranderen, en wat zouden wij daar als toekomstige advocaten aan kunnen bijdragen?
Je ziet eigenlijk dat alle internationale kantoren ermee bezig zijn: hoe het bij de meer lokale kantoren in het land zit is erg verschillend. Maar ook zij lopen er tegenaan. Wat heel erg zou helpen in de toekomst is wat jullie doen: Jonge mensen die luisteren naar verhalen als die van mij, je ervan bewust zijn dat je je hier al vroeg in je carrière mee bezig moet houden. Het beeld bij jonge mensen is eigenlijk dat het probleem er niet is, daarom wordt er door jongeren heel weinig over nagedacht. Hoe groter de groep die zich ervan bewust is, hoe meer verandering er mogelijk is. Het zou ervoor zorgen dat vrouwen minder snel afhaken, want dan versterk je en help je elkaar. Elkaar steunen is heel belangrijk.
Ook als je bijvoorbeeld kinderen wil krijgen, moet je van tevoren al goed nagedacht hebben hoe dat eruit gaat zien. Je kan niet zeggen: “Dat zien we later wel.” Vaak wordt er dan toch verwacht dat jij als vrouw minder gaat werken om voor de kinderen te zorgen. Dat is gewoon een aanname die onbewust gaat. Je ziet het zo vaak gebeuren dat vrouwen hun carrière op een laag pitje zetten en daar vervolgens de dupe van zijn, bijvoorbeeld na een scheiding. Dat is zo zonde.
In uw boek schrijft u ook over het moederschap. Zijn er lessen die u als moeder heeft geleerd waaraan u ook wat heeft gehad tijdens uw carrière? Of juist andersom?
Moeder worden leert je heel erg relativeren. Je weet dat wat er ook is, je kinderen het allerbelangrijkst zijn. Het is superleuk om een baan te hebben en een carrière op te bouwen, maar ik zou nooit zeggen dat je je carrière op één moet zetten en geen kinderen moet krijgen. Het krijgen van kinderen heeft mijn leven enorm verrijkt. Mede door de liefde die je voelt, maar ook door het relativeren en de humor en het jong blijven. Met mijn kinderen praten vind ik het leukste wat er is. Zij geven ook wel eens advies en dat scherpt mij altijd wel aan.
Het is soms lastig om het moederschap te combineren met een carrière op de Zuidas, maar het is zeker niet onmogelijk. Als je het echt wil, dan is er altijd een manier te vinden. Daar schrijf ik ook over in mijn boek. Het kan lastig worden, maar het belangrijkste is om niet op te geven.
Heeft u zelf boeken gelezen die u inspirerend vindt en hebben deze boeken bijgedragen aan uw besluit om zelf een boek te schrijven?
Ik vind het altijd erg leuk om autobiografieën te lezen. Ik vind het lezen van boeken op zichzelf al een verrijking van je leven. Maar het ging eigenlijk heel anders. Ik heb zelf nooit gedacht: “Ik ga ook een boek schrijven.” Ik kreeg een bericht van Prometheus naar aanleiding van een artikel dat ik had geschreven in het NRC over #metoo. Ik heb nog wel eens een mening en uit die dan. De uitgeverij vroeg of het niet eens tijd werd om een boek te schrijven. Ik vond het wel spannend maar ook een mooie kans om jonge mensen en dan met name vrouwen te inspireren en aan te sporen om ervoor te gaan, maar ook om ouders te laten zien hoe ze hun kinderen kunnen enthousiasmeren om juist dat te doen. Ik heb het bewust samen geschreven met een jonge vrouw (24 jaar) die me heeft geholpen het boek een toegankelijke schrijfstijl te geven. Ik vertel dan ook op haar aanraden veel over mijn jeugd, hoe ik ben opgegroeid en over mijn studententijd.
U hebt gekozen om te werken op het topkantoor Baker McKenzie. Waarin onderscheidt Baker McKenzie zich volgens u van de andere Zuidas-kantoren?
Het antwoord op deze vraag is eigenlijk ook precies waarom ik nooit ben weggegaan bij Baker McKenzie. Het leuke van Baker is dat je de ruimte krijgt om je te ontwikkelen, om te ondernemen en vernieuwend te zijn. Als je met ideeën komt om wat nieuws te doen wat eigenlijk afwijkt van de norm en van je werkzaamheden, dan wordt dat altijd aangemoedigd. Zo hebben we een verhelderende informatieve poster gecreëerd waarin alle vormen van ontslag op grond van de nieuwe Wet Werk en Zekerheid eenvoudig en beknopt worden weergegeven. Dat heeft veel werk gekost natuurlijk, maar het heeft een prachtig resultaat opgeleverd.
Verder is het natuurlijk interessant dat Baker McKenzie een internationaal kantoor is. Zo heb ik onlangs samen met een stagiair vanuit Johannesburg in Zuid Afrika gewerkt. Dat was heel leerzaam. Er was een aantal dagen geen water op kantoor en gek genoeg wen je ook daar weer snel aan. Je past je aan en wordt creatief.
Als afsluiter: beschouwt u uw carrière als geslaagd of heeft u nog doelen die u graag wilt bereiken?
Dit is ook waar ik mijn boek mee afsluit: Was dit het dan? Dat is de grote vraag. Ik heb binnen en buiten Baker McKenzie zo veel mogen zien en leren. Ik heb bijvoorbeeld zeven jaar lang in het bestuur van Baker McKenzie gezeten en het arbeidsrecht heb ik in al zijn facetten leren kennen. Ik heb mij ingezet voor goede doelen als voorzitter van de raad van toezicht van de Female Cancer Foundation en nu als voorzitter van de Rutgers Stichting. Toen dacht ik: “Waar kan ik nou nog iets van leren en toch nog wat toevoegen?” En dat was de politiek want daar weet ik nog niet zoveel van. Vervolgens ben ik de topkadertraining gaan doen van de VVD en inmiddels sta ik op de lijst op nummer 9 voor de Eerste Kamer! Het is iets heel anders, maar het is altijd mooi nieuwe dingen te zien en te leren hoe ik iets kan toevoegen. Nu kan ik roepen wat ik wil en een mening hebben over alles, maar in de Eerste Kamer vertegenwoordig je het standpunt van de VVD. Dat is nieuw voor mij, maar ook een mooi leermoment.
Wij willen mevrouw de Blécourt bedanken voor haar tijd voor dit interview. Naast dat wij stof tot nadenken hebben gekregen, hebben wij ook gezien dat De Blécourt niet alleen een powervrouw is, maar dat zij ook een heel leuk mens is. Ook zo benieuwd geworden naar haar weg naar de top? Het boek ‘Vrijgevochten’ is verkrijgbaar via https://uitgeverijprometheus.nl/catalogus/vrijgevochten.html/.
