Het is soms lastig te duiden waarom privacy niet altijd het onderspit mag delven bij een afweging van grondrechten, hetgeen wel vaak gebeurt in discussies rond veiligheid. Privacy kun je niet tegenover veiligheid zetten, privacy is een inherent onderdeel van onze veiligheid.
Privacy vs. Veiligheid
De hunkering naar een veilige samenleving neemt steeds verder toe. Misdaad moet preventief voorkomen worden en criminelen moeten keihard gestraft worden (denk aan het voorstel tot minimumstraffen). Ondanks het feit dat met talloze onderzoeken is aangetoond dat minimumstraffen volstrekt zinloos zijn en zelfs veel geld kosten, klinkt het preventief opsporen en voorkomen van misdaad veel mensen aantrekkelijker in de oren.
De politie zet hier al een aantal jaar op in door gebruik te maken van predictive policing. Dit voorspellend politiewerk gebeurt in Nederland aan de hand van het CAS-systeem, waarbij aan de hand van verschillende datasets een stad in vakjes, gebieden, wordt opgedeeld. Het systeem voorspelt aan de hand van een algoritme in welke gebieden een verhoogd risico op high impact crimes geldt. In die gebieden kunnen preventieve maatregelen, zoals surveilleren en fouilleren, worden ingezet.
Black box
Bij dergelijke algoritmische voorspellingen is het probleem vaak transparantie en uitlegbaarheid. Het bekende ‘black box’-gehalte staat voornoemde waarborgen in de weg. Je kunt als burger dus bij voorbaat als verdachte worden aangemerkt, zonder te weten waarom. “Computer says so”, zal het antwoord luiden. Indien de politie strafvorderlijke maatregelen tegen jou onderneemt die zijn gestoeld op ontransparante, onuitlegbare gronden, is jouw individuele veiligheid hiermee allesbehalve gewaarborgd. Terwijl dergelijke stappen juist genomen worden met een beroep op de veiligheid, zie ik het juist als een inperking daarop. De privacy en betrouwbaarheid van de gebruikte datasets in dit soort systemen moeten gewaarborgd zijn, eer we überhaupt van ‘veiligheid’ kunnen spreken.
Voorspellend politiewerk is maar een van de vele voorbeelden van technologische ontwikkelingen die schijnbaar bijdragen aan de veiligheid, maar tegelijkertijd een inbreuk kunnen vormen op onze privacy. En dus weer een inbreuk op onze (digitale) veiligheid. Hoewel er waarschijnlijk ook zeker voordelen kleven aan dergelijke techniek, is waakzaamheid ter bescherming van de privacy en onze individuele veiligheid, dus immer geboden.
