Eind 2013 dagvaardde milieuorganisatie Urgenda de Staat en startte samen met ruim 900 medeklagers de procedure. Zij beschuldigde de Staat van onrechtmatig handelen door geen behoorlijk klimaatbeleid te voeren. Na zes jaar procederen hakt de Hoge Raad de knoop door en bekrachtigt het Urgenda-vonnis van het gerechtshof.
Dit vonnis dwingt de overheid zich meer in te spannen tegen klimaatverandering. De Nederlandse Staat moet daarom de uitstoot van broeikasgassen voor het einde van 2020 met 25 procent terug hebben gebracht ten opzichte van 1990. De Hoge Raad beargumenteert dat volgens het EHRM art. 2 en 8 van het EVRM de staat verplicht passende maatregelen te nemen indien er sprake is van een ‘real and immediate risk’ voor het leven of welzijn van personen en de staat daarvan op de hoogte is.
De Staat stelt dat art. 2 en 8 EVRM de staat niet verplicht om bescherming te bieden nu het gevaar niet voldoende specifiek is om onder art. 2 en 8 EVRM te vallen. Dit omdat het gevaar van mondiale aard is, wat inhoudt dat het een mondiale oorzaak en omvang heeft. Het effect van de Nederlandse uitstoot is dus maar gering. Bovendien betreft het gevaar het milieu en dát wordt volgens de staat als zodanig niet beschermd.
Volgens de Hoge Raad geldt verplichting om passende maatregelen te nemen wel voor milieugevaren die grote groepen of de bevolking als geheel bedreigen, ook als de gevaren zich pas op langere termijn realiseren. Volgens art. 13 EVRM moet het nationale recht een effectief rechtsmiddel bieden om een schending of dreigende schending van de door het EVRM gewaarborgde rechten te voorkomen. Dat betekent dus dat de nationale rechter moet kunnen voorzien in effectieve rechtsbescherming.
De Hoge Raad volgt de staat ook niet in haar argument dat klimaatverandering en de gevaren daaruit slechts van mondiale aard zijn. Nederland is namelijk partij bij het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. Dat verdrag richt zich op het laag houden van broeikasgassen in de atmosfeer, om zo een verstoring van het klimaatsysteem door menselijk handelen te voorkomen. Hieruit kan worden afgeleid dat ieder land verantwoordelijk is voor zijn eigen deel. Het argument van de staat dat het gevaar van mondiale aard is en de reductie van de uitstoot van Nederland dus maar een klein effect heeft, gaat derhalve niet op.
Of het Nederland zal lukken zich aan de uitspraak te houden valt nog te bezien, maar in ieder geval komt er nu een eind aan jarenlang procederen.
