Uitspraken van de Hoge Raad zijn het kortst, gerechtshoven produceren de langste uitspraken. Dat ontdekte insolventierechtadvocaat Raimond Dufour (Amersfoort), die ook belangstelling heeft voor legal tech en vaker cijfers achter het recht bekijkt.
Deze keer onderzocht hij hoeveel tekens en woorden er in uitspraken staan. Daarvoor gebruikte hij de teksten van gepubliceerde uitspraken die in 2021 zijn gewezen. In februari 2022 ging het om 48.234 gepubliceerde uitspraken. Elke maand worden nog nieuwe uitspraken uit 2021 gepubliceerd.
Algoritme
Het tellen van tekens en woorden in uitspraken deed Dufour niet voor de lol. De lengte van de uitspraak (of onderdelen daarvan) is volgens hem een belangrijke variabele bij het bouwen van een algoritme. “Als je de computer wilt laten vaststellen wat de uitkomst van een uitspraak is, dan is de lengte van die uitspraak een belangrijke indicator daarvoor”, schrijft hij op zijn website. Hij toont aan dat verschillende soorten uitspraken verschillende ‘standaardlengten’ hebben. “Het gaat om observaties van verbanden, maar er bestaat ook wel aanleiding om in voorkomende gevallen causaliteit te veronderstellen: een verzoek dat zelden wordt toegewezen, bijvoorbeeld een wrakingsverzoek, heeft doorgaans een langere tekst omdat de rechter duidelijker wil uitleggen waarom in dat geval wel een wraking op zijn plaats is.”
In 2021 behandelden rechtbanken evenveel bestuursrechtzaken als civiele zaken (ruim tienduizend), het aantal strafzaken was beduidend minder (een kleine zesduizend). De gerechtshoven doen vooral civiele zaken (vijfduizend), daarna strafrecht (zo’n drieduizend). De Hoge Raad doet evenveel bestuurs- en strafzaken – beide het dubbele van het aantal civiele zaken.
Tekens en woorden
Uit de uitspraken analyseerde Dufour hoeveel tekens (letters, cijfers, leestekens en andere karakters) een gemiddelde uitspraak heeft. Hij constateert dat verreweg de meeste uitspraken van de Hoge Raad (veel) korter zijn dan die van de gerechtshoven – hetzelfde resultaat als naar het aantal woorden wordt gekeken. Zo zit een uitspraak van de Hoge Raad altijd onder de tienduizend tekens, en schommelen arresten van het hof rond het dubbele – nooit ónder de tienduizend. Uitspraken in (civiele) dagvaardingsprocedures zijn langer dan in verzoekschriftprocedures. Uitspraken van de hoven zijn gemiddeld weer iets langer dan van rechtbanken. De Raad van State is in uitspraken weer korter dan de rechtbanken, maar heeft meer woorden nodig dan de Hoge Raad. Van weinig naar veel woorden: Hoge Raad, Raad van State, rechtbanken en gerechtshoven.
‘Verdachte’ komt het vaakst voor
In de uitspraken telde Dufour 265.151 unieke woorden. Het meest kwam het woord ‘verdachte’ voorbij (bijna 600.000 keer), direct gevolgd door ‘rechtbank’ (ongeveer 550.000 keer). Dit zijn dan ook de uitschieters. Het woord op plaats 3 is ‘artikel’ (350.000 keer), gevolgd door ‘ten’ en ‘beroep’. ‘Eiser’ komt vaker voor dan ‘gedaagde’, en ‘eiser’ komt veel vaker voor dan ‘eiseres’. Bijna 200.000 keer komt ‘mr.’ voor in uitspraken, iets vaker dan ‘slachtoffer’.