Balanceren
Keuzes maken: we moeten het allemaal in dit leven. Geld en tijd zijn niet oneindig en uit het jaarverslag over 2022 blijkt dat de AP probeert om een balans te vinden tussen guidance en boetes. De beperkte middelen van de AP moeten steeds zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Efficiëntie kent echter een grens: voor goed toezicht is geld nodig: de AP roept nogmaals op tot een verhoging van haar budget naar € 100 miljoen (in 2023 heeft de AP een budget van € 35 miljoen). Daarnaast spreekt de AP een voorkeur uit voor preventief toezicht: ingrijpen voordat het misgaat. De AP stelt dat de “scherpe toon gecombineerd met de helpende hand” zeer effectief blijkt (ik neem deze tip mee in de opvoeding van mijn twee kleuters…). Tegelijkertijd merkt de AP dat de waarden van vrijheid en veiligheid lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan in het maatschappelijk debat. Ook hier is balans zoeken noodzakelijk: het beschermen van persoonsgegevens kan bijdragen aan veiligheid. Dit klinkt wat cryptisch, maar u kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan het voorkomen van stalking of doxing door persoonsgegevens goed af te schermen.
Wat valt op?
De AP is net als vorig jaar kritisch op de wetgever: de toelichting bij wetsvoorstellen is vaak vaag; want wat betekent een tekst als ‘er moeten waarborgen zijn om de persoonsgegevens te beschermen’ nu concreet? Juist bij wetgeving waarbij de openbaarmaking van persoonsgegevens speelt (zie ook de recente kritiek van de AP op het openbaar maken van bestuursverboden) ligt een stigmatiserend effect op de loer. Werk aan de winkel dus. De AP probeert ondertussen zelf de instroom van haar eigen werk te beperken: voor telefonische informatievoorziening is de AP nog maar acht uur per week beschikbaar, hetgeen leidde tot bijna veertig procent minder informatieverzoeken ten opzichte van 2021. Betrokkenen worden aangespoord om hun klachten zelfstandig op te lossen, onder meer door op de website al te wijzen op de lange wachttijd voordat een klacht door de AP überhaupt in behandeling wordt genomen (zes maanden). De AP gaat tijdelijk extra capaciteit inzetten om achterstanden weg te werken. Extra handjes zouden ook zeer welkom zijn bij de goedkeuring van Binding Corporate Rules voor de doorgifte van persoonsgegevens buiten Europa: de wachttijd is inmiddels opgelopen tot meer dan zeven jaar… Voor multinationals is het starten met dit doorgifte-instrument in de praktijk dus feitelijk geen werkbare optie meer.
Plannen?
De zogenaamde ‘accenten’ voor het toezicht van de AP over 2023 blijven ondanks de achterstanden onverminderd ambitieus. De dataverzameldrift van bedrijven en de macht van Big Tech dreigen het recht op bescherming van persoonsgegevens uit te hollen. De AP legt daarom bij haar werkzaamheden in 2023 het accent op de onderwerpen (i) Algoritmes & AI; (ii) Big Tech; (iii) en Vrijheid & veiligheid. Dit betekent onder meer dat voorrang wordt gegeven aan klachten over AI en Big Tech-bedrijven en datalekmeldingen die over algoritmes en AI gaan. De strategische samenwerking binnen de European Data Protection Board wordt verder versterkt en de AP maakt een rondje langs de ministeries om ervoor te zorgen dat privacyaspecten bij wetgeving de benodigde aandacht krijgen.
Of de AP al haar plannen waar kan maken blijft de vraag, maar de ambities sluiten in ieder geval naadloos aan bij huidige tijdsgeest waarin de ene na de andere recordboete aan Big Tech wordt opgelegd.
