De Tweede Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid heeft minister Grapperhaus gevraagd of hoofdofficieren van justitie Marianne Bloos en Marc van Nimwegen strafrechtelijk kunnen worden vervolgd voor onder meer valsheid in geschrifte. Dat blijkt uit een lijst met 55 vragen die de Kamerleden aan de minister hebben voorgelegd. Ook vragen ze of niet beter een ander dan collegevoorzitter Gerrit van der Burg de door het OM vorm te geven “veranderopdracht” op zich kan nemen.
In hun lange lijst met schriftelijke vragen willen de Kamerleden van de minister weten of er aanwijzingen zijn dat Bloos en Van Nimwegen strafbare feiten hebben gepleegd, zoals het ten onrechte declareren van vergoedingen (valsheid in geschrifte), het ten onrechte gebruikmaken van dienstfaciliteiten (verduistering) en ambtelijke omkoping. Als dat zo is, willen ze weten hoe die zaken strafrechtelijk vervolgd zullen worden.
Gebrek aan ethisch leiderschap
De Kamerleden verwijzen in hun vragenlijst naar het onderzoek van de commissie Fokkens. Deze commissie, onder leiding van voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad Jan Watse Fokkens, werd vorig jaar juni ingesteld na publicaties in NRC Handelsblad. OM-medewerkers vertelden de krant over een verziekte sfeer in hun organisatie en spanningen in de top. Die zouden onder meer zijn ontstaan door de jarenlange verzwegen liefdesrelatie tussen Van Nimwegen en Bloos.
De commissie deed onderzoek naar hun relatie, en keek ook naar het inhuren door het OM van het softwarebedrijf van Van Nimwegens zwager.
Volgens de commissie zijn het langdurig verzwijgen van de relatie en Van Nimwegens bemoeienis met de keuze voor het softwarebedrijf in strijd met de integriteitsregels van het OM. Als gevolg van het commissierapport werd Van Nimwegen per direct geschorst en het buitengewoon verlof van Bloos verlengd. De commissie concludeerde ook dat het de OM-top heeft ontbroken aan ethisch leiderschap, door niet in te grijpen na hardnekkige geruchten over de geheime liefdesrelatie.
Onbelaste voorzitter
In een reactie op het rapport zei collegevoorzitter Gerrit van der Burg dat het bijzonder pijnlijk is wat de commissie heeft vastgesteld. Het college onderschrijft de conclusies en aanbevelingen van de onderzoekscommissie. “Het Openbaar Ministerie moet aan hoge standaarden van fatsoen en integriteit voldoen. Binnen de organisatie was het beeld ontstaan dat voor collega’s in hoge posities andere maatstaven golden. Dat is niet acceptabel”, aldus Van der Burg.
De Tweede Kamerleden willen nu van Grapperhaus weten of het voor Van der Burg wel “een realistische opdracht” is om “de veranderopdracht waar het OM voor staat” vorm te geven, nu hij zelf betrokken was bij de overplaatsingsronde in 2014 en gelet “op zijn eigen functioneren in Groepsraad en College”. Ze vragen zich of de klus niet makkelijker te klaren is door een “nieuw, van buiten aan te trekken, onbelaste voorzitter”.
Kritisch reflecteren
Binnen het OM is het integriteitsbeleid inmiddels aangescherpt; het Bureau Integriteit krijgt een onafhankelijker en sterkere positie en een eigen budget. Maar de Tweede Kamercommissie lijkt hiermee nog niet tevreden. Zo wil zij van de minister horen of hij andere integriteitskwesties binnen het OM kent en zo ja, hoe hij die gaat aanpakken. Ook willen ze weten welke rol de vertrouwenspersonen en Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) zullen hebben “bij het kritisch reflecteren op het College”.
Een woordvoerder van de Tweede Kamercommissie zegt dat de antwoorden op de vragen pas na de zomer worden verwacht.
Gepikeerd
Op het bericht van 7 juli in NRC dat het OM er ondertussen maar niet in slaagt om de door de integriteitscrisis vrijgekomen topfuncties te vervullen, reageert het OM gepikeerd. Volgens de krant is de situatie in Rotterdam het meest nijpend. “In die stad is de leiding van het parket al meer dan een jaar in handen van een waarnemer omdat het OM geen opvolger kan vinden voor Van Nimwegen.” NRC meldde daarbij dat een speciale benoemingsadviescommissie de sollicitaties van twee kandidaten heeft afgewezen. “Zonder te willen bevestigen of ontkennen dat deze informatie klopt, is het zeer kwalijk dat er informatie is gelekt uit een vertrouwelijke procedure”, aldus het OM. Het College zegt zich niet te herkennen in het beeld dat vacatures in de topstructuur lastig zijn in te vullen. “Twee van de drie lopende procedures zijn in vergevorderd stadium. Het Openbaar Ministerie verwacht op korte termijn de benoemingen van een aantal hoofdofficieren bekend te maken. Het College heeft het er volste vertrouwen in dat de verschillende parketbesturen snel weer op volle sterkte zullen zijn.”
