De wettelijke maatregelen tegen dividendstripping staan bijvoorbeeld in artikel 25 Wet op de vennootschapsbelasting 1969. Al kan het fenomeen veel verschillende constructies omvatten, laten we dat ophelderen met een schematisch voorbeeld.
Stel je voor: een Nederlandse bank (aandeelhouder) draagt het recht op een dividend over aan een andere partij. Tegelijkertijd heeft hij – om welke reden ook – geen recht op vrijstelling van dividendbelasting of verrekening daarvan. Dit is niet gunstig, omdat de dividendbelasting 15% is, wat kan oplopen tot vele honderdduizenden euro’s. De andere partij, bijvoorbeeld een buitenlands pensioenfonds, mag juist de belastingteruggave aanvragen. Het fonds krijgt dus het recht op het dividend, meestal net voordat het daadwerkelijk wordt uitbetaald. Op zichzelf is dit nog geen fraude. De zaken veranderen pas wanneer de tweede partij het recht op dividend weer teruggeeft aan de eerste.
Vaak gebeurt dit met ingewikkelde contracten zodat de eerste partij de eigenaar blijft, juridisch gezien. Hier komt het begrip ‘uiteindelijk gerechtigde’ aan bod. Zolang degene die de teruggave heeft aangevraagd ook de uiteindelijk gerechtigde is, is er in principe geen probleem. En laten we het hierbij laten.
Klinkt dus niet zo moeilijk, toch? Maar fraudegevallen ontstaan in de grijze zone. En recentelijk heeft de Hoge Raad het allemaal wat ingewikkelder gemaakt. In de zaak ECLI:NL:HR:2024:49 hebben we te maken gehad met dit soort verboden afspraak, althans volgens de fiscus. Die heeft van het Gerechtshof in Amsterdam gelijk gekregen, maar de hoogste rechter in Nederland heeft die redenering niet geaccepteerd. De Hoge Raad vond dat het Hof Amsterdam het verbod te ruim had geïnterpreteerd. Morgen Stanley, een Amerikaanse investeringsbank, maakte gebruik van andere constructies die niet vielen onder de wettelijke uitzondering. Sommigen denken dus dat de wedstrijd is door de fiscus verloren; die heeft toch flink doorgewerkt aan deze zaak. We hebben het over duizenden uren, hoor!
Uit een recent nieuwsbericht van het Openbaar Ministerie blijkt dat tientallen mensen en bedrijven sinds 2000 betrokken zijn geweest bij dividendstripping. Het kan oplopen tot 241 miljoen euro. In veel Europese landen, waaronder Duitsland en Denemarken, is dividendstripping strikt verboden. Ook in Nederland krijgt Belastingdienst extra middelen om fraude met dividendbelasting te bestrijden, terwijl de Morgen Stanley-zaak is verwezen naar het Hof Den Haag.
