De nieuwe beroepsopleiding voor advocaten ligt onder vuur. Onder advocaat-stagiaires zijn geluiden te horen die duiden op onvrede over de digitale leeromgeving, de kwaliteit van de examens en sommige docenten. Ook zijn er klachten over de zwaarte van de opleiding en de extra inspanningen en tijd die dit van stagiaires vraagt. Uit verschillende hoeken zijn hierover inmiddels stevige brieven gestuurd aan het verantwoordelijke opleidingsinstituut en de Advocatenorde.
In 2010 concludeerde de Commissie-Kortmann dat de beroepsopleiding voor advocaten niet deugde. De opleiding zou te weinig kwaliteit en niveau bieden om goede en zelfstandig functionerende advocaten af te kunnen leveren. Drastische vernieuwing werd noodzakelijk geacht. De Nederlandse Orde van Advocaten was het daarmee eens. Nog geen jaar geleden, in september 2013, was het zover: de nieuwe beroepsopleiding ging van start. 352 stagiaires begonnen toen aan de nieuwe opleiding. En in maart gingen 382 stagiaires aan de slag. Uit de feedback van de klankbordgroep die de Stichting Jonge Balie Nederland (SJBN) heeft geïnitieerd onder de eerste lichting stagiaires, blijkt echter dat zij op een verschillende punten ontevreden zijn.
Tijdens de vergadering van het College van Afgevaardigden van de Nederlandse Orde van Advocaten half april werd hierover ook uitgebreid gediscussieerd. Zo sprak de Rotterdamse fractie van een ‘onprettige’ digitale leeromgeving en zouden de tentamens onvoldoende op de stof aansluiten. Ook werd kritiek uitgeoefend op het feit dat voor bepaalde vaardigheidsvakken geen juristen optraden, maar psychologen met te weinig kennis van de praktijk. Vanuit Noord-Nederland kwam met name kritiek op de ‘kille’ benadering van de cijfers door de Algemene Raad. Namens het arrondissement Limburg oefende woordvoerder Ronald Loonen kritiek uit op het feit dat de uitslag van de eerste toets al meer dan tien weken op zich doet wachten, terwijl de opleiding doorgaat. Gevraagd om een nadere toelichting doet Loonen er nu echter het zwijgen toe: “De klachten zijn door de Algemene Raad gehoord en in behandeling. Wij zullen dit dossier wel kritisch blijven volgen.”
Onplezierig
Uit de klankbordgroep van de SJBN volgt onder meer dat de tentamens niet goed aansluiten op het gevolgde onderwijs en het verplichte studiemateriaal. Ook zijn er klachten over de digitale leeromgeving. Een behoorlijk aantal fysieke cursussen heeft plaatsgemaakt voor e-learning. Maar de omgeving waarin dit plaatsvindt, wordt door veel stagiaires als onplezierig ervaren. Zij hebben bijvoorbeeld problemen met de navigatie. SJBN-voorzitter Annemarie Roukema licht toe: “Stagiaires vinden de omgeving niet overzichtelijk. Er zou geen samenhang tussen de platform-elementen zijn. En er moet heel vaak door verschillende vensters worden geklikt. Bovendien zijn er signalen dat het niveau van de docenten wisselend is. Uit de feedback van de klankbordgroep blijkt dat docenten van vaardigheidsvakken beter worden beoordeeld dan de docenten van cognitieve vakken.”Roukema heeft wel de indruk dat het niveau van de nieuwe opleiding een stuk hoger is dan de oude opleiding. Maar zij zegt daarbij ook dat dit een grotere investering en dus meer tijd van de stagiaires vergt. “Bij de meeste kantoren is dit goed bespreekbaar. Al zijn er ook kantoren die vinden dat studeren iets voor thuis is.”
Wennen
De opleiding wordt verzorgd door de uitvoeringsorganisatie (hierna: UO) dat een samenwerkingsvorm is tussen postacademisch instituut CPO en trainings- en adviesbureau Dialogue. De UO is verantwoordelijk voor het (doen) verzorgen van het onderwijs, de examinering en de feitelijke organisatie van de opleiding, inclusief leermiddelen en selectie, opleiding en evaluatie van docenten. De SJBN bespreekt de geconstateerde problemen met de UO. Roukema: “We hebben het idee dat de klachten gehoord worden. Alleen sommige zaken zijn gewoon niet in drie dagen opgelost.”
In een reactie zegt Monique van de Griendt (directeur Dialogue) namens de UO dat continu wordt gewerkt aan de gebruikersvriendelijkheid van de digitale leeromgeving. “We luisteren heel goed naar de behoeften. In de eerste versie van het platform was het bijvoorbeeld niet mogelijk om te arceren in teksten en automatische pdf’s te maken en te printen. Dat is nu wel het geval. En er zijn en worden meer dingen aangepast.” Maar volgens Van de Griendt is het vooral ook een kwestie van wennen. “E-learning is echt iets anders dan het lezen van een boek.” Dat de examens moeilijker dan het verplichte lesmateriaal worden bevonden, heeft te maken met het onderwijssysteem, verklaart Van de Griendt. “De Orde heeft gekozen voor een toetstermenmethode. Hierbij is alleen stof uit het hoofd leren niet meer voldoende. Er moet veel meer zelf worden nagedacht en gezocht worden naar een juiste toepassing. In de praktijk krijgen advocaten immers ook vragen waarvan het antwoord niet op een bepaalde pagina in een boek is te vinden.” Over de docenten zegt zij nog: “De docenten hebben relevante doceer- of praktijkervaring, en bij voorkeur beide. Wij streven er naar het onderwijs te laten verzorgen door een goede mix van advocaten en academici. Natuurlijk evalueren wij iedere bijeenkomst om te beoordelen of er aanpassingen nodig zijn.”
Roadshow
Er wordt ook rechtstreeks bij de UO geklaagd over de opleiding. De afgelopen tijd zijn er zelfs boze brieven gestuurd door een aantal lokale jonge balies, individuele stagiaires en een advocatenkantoor uit Den Haag. Volgens Van de Griendt ziet de kritiek vooral op de belasting van stagiaires. “De opleiding is inderdaad zwaarder geworden. Dat kan ook niet anders als je een betere opleiding wilt neerzetten. Het aantal uren is toegenomen en de vrijblijvendheid is afgenomen. Daarbij moeten bijeenkomsten goed worden voorbereid en moeten er huiswerkopdrachten worden ingeleverd. Doen stagiaires dat niet, dan worden ze niet toegelaten tot de cursus. De opleiding kost dus meer tijd, maar dat levert uiteindelijk wel betere advocaten op. Daar ben ik van overtuigd. Ik merk alleen wel dat kantoren hier nog aan moeten wennen. Zij hebben soms geen idee van wat stagiaires nu allemaal moeten doen. Onder andere daarom organiseren we samen met de Orde vanaf 23 juni vijf bijeenkomsten op verschillende locaties voor kantoren om uit te leggen wat we precies van de stagiaires verwachten.”
Marjan van der List (lid van de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten, portefeuille opleiding) benadrukt hoe belangrijk die ‘roadshow’ is. “Het doel is kantoren meer bewust te maken van de intensievere opleiding. Enkele kantoren zijn daar nog niet van doordrongen.” De Orde ontving zelf ook klachtenbrieven van stagiaires (soms in groepsverband). Daarin werd ook geklaagd over de zwaarte van de opleiding. “Elke klacht wordt onderzocht en besproken met de UO. Signalen van stagiaires nemen weer zeer serieus. Indien mogelijk wordt direct iets aangepast als dat in lijn is met een kwalitatieve verbetering van de opleiding. We hebben doorlopend overleg met de UO.” Maar Van der List vertelt dat het ‘niet nieuw’ is dat er klachten zijn over tijd, druk en docenten. “Dat hoort er, zonder te bagatelliseren, een beetje bij. Of de examens te zwaar zijn wordt beoordeeld door de examencommissie. Dat cognitieve docenten het niet zo goed zouden zijn hangt ook af van bepaalde onderdelen die worden behandeld door een docent. Dat is afhankelijk van het onderwerp en dat kan te maken hebben met een bepaalde les. Kortom, dat zijn we aan het onderzoeken.” Zij vervolgt: “Het fundament om te komen tot meer kwaliteit staat. ‘The proof of the pudding is in the eating’, en dit geldt ook voor de beroepsopleiding. Het is dan ook van groot belang dat de stageverklaring van het doorlopen van de driejarige opleiding ook daadwerkelijk iets voorstelt, want dat komt de kwaliteit van de advocatuur ten goede.”
