Rechters moeten wetten kunnen toetsen aan de Grondwet. Dat heeft voorzitter Frits Bakker van de Raad voor de rechtspraak gesteld tijdens de Grondwetdag. “In veel andere landen is dat een nationale feestdag, want in de Grondwet zijn de fundamentele rechten en vrijheden van de inwoners vastgelegd,” aldus Bakker. ”Dat biedt bescherming tegen de overheid.”
Harde kern
Bakker zegt dat grondrechten de harde kern vormen van een democratische rechtstaat, “Vrijheid van meningsuiting, recht op een privéleven, bescherming tegen aantasting van eigendom, het recht op een eerlijk proces, het recht op gelijke behandeling, daar gaat het over. Die rechten moet de overheid eerbiedigen en beschermen, dankzij onze Grondwet. Maar wat als de overheid dat niet doet? Wat als een wettelijke bepaling onvoldoende rekening houdt met bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting of de rechten van religieuze minderheden? Dan is het essentieel dat er een beroep op de onafhankelijke rechter openstaat, die de wetgever kan corrigeren.”
Toetsingsverbod
In veel andere democratische landen kan de rechter wetten aan de Grondwet toetsen, maar in Nederland geldt een. De gedachte daarachter is dat het parlement zelf nieuwe wetten aan de Grondwet toetst. Rechters mogen wetten wel toetsen aan internationale verdragen, waarin veelal dezelfde grondrechten zijn vastgelegd. Maar ook die bevoegdheid staat nu onder druk. “De VVD, die bij de verkiezingen de grootste partij is geworden, wil de toetsing aan internationale verdragen uit de wet schrappen. Dat baart ons grote zorgen. Straks heeft de rechter helemaal geen mogelijkheid meer om de naleving van mensenrechten te controleren.”
De Grondwetdag was op 25 maart.
