Welke eigenschappen heeft men nodig om leiding te geven aan organisaties van juristen? En waarom zijn goede ‘leiders’ moeilijk te vinden?
Allereerst kenmerken juridische professionals zich door een hoge mate van autonomie en zelfstandigheid. Ze hebben vaak een continue behoefte aan vrijheid. Verantwoordelijkheid afleggen wordt als een beperking van creativiteit en de mogelijkheid om de beste oplossing te vinden ervaren. Ze gedijen moeilijk in een organisatie waarin hen wordt gezegd wat ze moeten doen. Ze zijn moeilijk te sturen. Wat een professional zo succesvol maakt (zijn deskundigheid en zelfstandigheid) is tegelijkertijd een hindernis om leiding te geven aan een organisatie, zeker als deze zich in een veranderingsfase bevindt. Wanneer een organisatie van juristen een veranderingsproces dient door te gaan heeft het management het moeilijk. De professional is zo gewend zijn eigen gang te gaan en gelijk te hebben, dat het gemeenschappelijk een strategie uitzetten of ‘luisteren’ naar een dagelijks bestuur of een bestuursvoorzitter een probleem is. Ook het feit dat de professional zo deskundig is op zijn eigen terrein, verblindt hem soms voor het feit dat hij niet op het terrein van management ook nog eens deskundig is. Het is dus een grote uitdaging voor management van professionele organisaties hun juristen mee te krijgen in veranderingstrajecten. En dat staat of valt bij het leiderschap van degenen die aan het stuur staan.
Veel leiders in de juridische wereld hebben een duidelijke masculiene leiderschapsstijl. Ze zijn dominant, onafhankelijk, sterk, bereid risico’s te nemen en daadkrachtig. Allemaal eigenschappen die hen een inhoudelijk goed jurist maken. Eigenschappen die cliënten vaak van hen vragen. Eigenschappen die men ook veel ziet bij de ondernemers onder de juristen. Deze leiderschapsstijl kan echter averechts werken en dat heeft alles te maken met de kenmerken van juridische professionals zoals ik die hiervoor heb genoemd.
Leiders met een feminiene leiderschapsstijl zijn in de juridische wereld (nog) niet veel te vinden. Kenmerken van deze leiderschapsstijl zijn empathie, inlevingsvermogen en hartelijkheid. Feminiene leiders besteden veel aandacht aan het coachen van hun mensen en kunnen goed luisteren. De vraag is hoe effectief deze leiderschapsstijl is. Juristen zijn sterk in het doordiscussiëren. Ze nemen geen besluiten en als ze wel worden genomen, dan is er altijd wel een reden waarom het besluit niet behoeft te worden uitgevoerd en geïmplementeerd. Grote valkuil van de feminiene leiderschapsstijl is dat niet wordt doorgepakt en er uiteindelijk geen verandering wordt bewerkstelligd.
Een ideale leider in juridische organisaties combineert de masculiene met de feminiene leiderschapsstijl. Hij of zij is tegelijkertijd zowel dominant, daadkrachtig en in staat knopen door te hakken als begripvol, hartelijk en warm. De kans dat deze eigenschappen in één persoon te verenigen zijn, is niet heel groot. Vaak zal een van beide stijlen dominant zijn. Dat hoeft geen probleem te zijn als de diverse leiders in een organisatie elkaar aanvullen. Het is daarom bijvoorbeeld belangrijk dat bij het samenstellen van een dagelijks bestuur beide leiderschapsstijlen vertegenwoordigd zijn. Daarnaast geldt dat men nooit te oud is om te leren. Ontwikkel dus uw eigen leiderschapsstijl en combineer mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten!
Mr. M. van de Griendt is adviseur bij Dialogue Coaching & Consultancy.
