Op de valreep van het oude jaar kopten de media dat één op de drie werknemers die ziek thuis zitten, psychische klachten heeft door werkstress. Veertig procent van alle werkenden zegt werkdruk te ervaren. Dan hebben we het over 2,8 miljoen mensen! Het probleem is inmiddels zo groot geworden dat Minister Asscher van Sociale Zaken de komende vier jaar 1 miljoen uittrekt om extra aandacht besteden aan het voorkomen van uitval door psychische problemen.
In mijn coachingpraktijk valt mij op dat voor veel mensen een taboe rust op het onderwerp ‘werkdruk’. Het wordt als zwakte ervaren om toe te geven dat het werk te zwaar is, of – en dat is misschien nog wel meer confronterend – dat ze het zelf niet in de gaten hebben gehad. Aanvankelijk vinden zij hun werk leuk en gaan met plezier ’s ochtends aan de slag. Af en toe overwerken is geen enkel probleem. Het ongenoegen sluipt er bijna onopgemerkt in. Een baaldag heeft iedereen wel eens. Als het meer baaldagen worden dan gebruikelijk, wordt het afgeschoven op een periode van tijdelijke drukte. Komt wel weer in orde, houden ze zichzelf en hun gezin voor. Even de kiezen op elkaar en dan is het vakantie. Na een periode van rust komt alles wel weer in orde. Maar ergens komt een punt dat ze moeten toegeven dat ze feitelijk al jaren rondlopen met het tandvlees op de schoenen en geen oplossing meer zien voor een situatie die zij als zeer onprettig ervaren. In het ergste geval melden zij zich ziek met een burnout. Vanaf dat moment gaan er veel meer factoren een rol spelen dan men kan overzien. Het lichaam wil niet meer en doet zeer. De zelfcriticus velt een – veelal negatief – oordeel over de situatie en zit vol zelfverwijten en schuldgevoel. Het gezin blijft aan je trekken. De omgeving komt met goede raad en adviezen. Te laat! Als iemand jarenlang roofbouw heeft gepleegd en zijn voorraad reserve-energie heeft opgebruikt, is er geen makkelijke weg terug. Een weekje zon is niet meer – zoals vroeger – de manier om de accu weer op te laden. De weg terug is lang en onvoorspelbaar. Je kunt niet meer vertrouwen op de competenties die je voorheen inzette als je ze nodig had.
In het kader van alle nieuwjaarsfilmpjes die ik tegenkwam op LinkedIn, viel mij er één in het bijzonder op, gebaseerd op the Big Five for Life (http://lnkd.in/d5UKS6q).
Het is een vreselijk zoetsappig filmpje dat begint met: ‘Imagine if every moment of your life was recorded’. Vervolgens wordt je uitgenodigd te fantaseren dat tegen het eind van je leven ter ere van jou een museum wordt ingericht dat jouw bestaan in kaart brengt. Hoe ziet de expositie eruit als je het grootste deel van je leven hebt besteed aan een baan die je niet leuk vond, aan activiteiten die niet bij je pasten, aan gedrag dat niet de beste kant van jezelf naar boven haalde? En hoe zou het eruit zien als je de dingen hebt gedaan die je leuk vond: tijd doorbrengen met je familie en geliefden, reizen, hobby’s? Stel je voor dat je nu – op dit moment – een rondleiding zou krijgen door je eigen museum, hoe ziet het er dan uit, wat voel je, ben je tevreden?
De boodschap is dat je elke dag aan je eigen museum bouwt en dat je er zelf invloed op kunt uitoefenen of het een aangenaam museum wordt of een museum waar je je voor schaamt of waar je spijt van hebt. En omdat het een Amerikaans filmpje is, eindigt het met de mededeling ‘Make today a great museumday’.
De reden dat dit kleffe filmpje toch mijn aandacht trok is dat het wonderlijk is dat de boodschap zo voor de hand ligt, maar dat we er desondanks zo vaak niet naar leven. We weten allemaal dat we in het NU moeten leven en NU moeten genieten (en niet later). En toch vinden we onszelf vaak terug in situaties die niet leuk zijn. We werken te hard, we maken sociale afspraken waar we geen zin in hebben, we blijven een vriendschap trouw die allang is uitgeblust, we schuiven voor de derde keer in één week aan voor een kerstdiner, terwijl ons lichaam schreeuwt dat het geen konijn en kalkoen meer kan zien. Soms lijkt het makkelijker om de situatie te accepteren zoals hij is, want: het is lastig om anderen teleur te stellen, sommige dingen ‘horen’ nou eenmaal zo en daar valt niets aan te veranderen, die baan is je op het lijf geschreven (vinden anderen) en als je die opgeeft zul je een stap terugdoen (financieel en ook qua status), het is onverantwoordelijk om met een vriend te gaan skiën en je vrouw met de kinderen alleen thuis te laten en ‘ik wil best dat er dingen veranderen, maar ik zou niet weten hoe, ik zit klem.’ Lekker museum zal dat zijn aan het eind van je leven.
Mijn advies is om elke dag opnieuw eerlijk te zijn naar jezelf. Als je – in het hier en nu – niet de dingen doet die je leuk vindt en die je gelukkig maken, ga dan met jezelf in gesprek. Er zijn drie dingen die je kunt doen: maak je los van de situatie, verander de situatie of accepteer de situatie volledig. Het is geen schande om te erkennen dat je baan niet bij je past en dat je gelukkiger wordt van een baan met minder inkomsten en minder status, het is geen schande om aan je leidinggevende te vertellen dat je overbelast bent en dat je een tijdje wat minder werk aankunt en het is ook geen schande om de situatie volledig te accepteren zoals die is (als dat tot een oplossing leidt).
En tenslotte is het ook geen schande om anderen om raad te vragen en af te stemmen welke stappen je kunt zetten om de situatie te veranderen. De kans dat anderen je hierdoor als ‘zwak’ bestempelen is veel kleiner dan dat ze er respect voor hebben dat je je leven naar je eigen hand zet.
Gelukkig nieuw jaar voor iedereen en speciaal voor die 2,8 miljoen mensen die er dit jaar een spectaculair museumjaar van gaan maken!
