In jeugdzaken wordt steeds vaker mediation ingezet, ook in coronatijd. Met mediation in het strafrecht, een vorm van herstelrecht, wordt geprobeerd om een geschil door overleg tussen de betrokken partijen op te lossen. Van de honderdtwaalf jeugdzaken die met mediation zijn gestart zijn er in 2020 afgerond. In 94 van deze zaken bereikten slachtoffer en dader samen overeenstemming. In 25 zaken zijn er ook afspraken gemaakt over schade die door het strafbare feit is ontstaan.
Kansrijk
Tussen 1 december 2019 en 1 november 2020 hebben officieren van justitie en rechters 1095 strafzaken doorverwezen naar een mediationtraject. In 227 trajecten ging het daarbij om jeugdzaken. “In 2019 waren er in totaal 213 jeugdzaken doorverwezen en nu zijn dat er al meer, 227, en het jaar is nog niet voorbij”, zegt strafrechter en landelijk coördinator Judith Uitermark. “Niet alle zaken starten echt bij de mediator, omdat we zeker willen weten dat verdachte en slachtoffer echt voor het traject willen gaan. De zaken die vervolgens starten zijn daarom vaak kansrijk. Vanuit de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie is dit jaar extra aandacht geweest voor het eerder en vaker inzetten van mediation in jeugdstrafzaken, dus dat kan ook hebben bijgedragen. Net als het beleidskader dat begin dit jaar door het ministerie gemaakt is.”
Meer bewustwording
Volgens Uitermark laten de cijfers zien dat de bewustwording voor mediation in het jeugdstrafrecht in de strafketen toeneemt. “Het gros van alle zaken die starten met een mediation in het jeugdstrafrecht, is dit jaar dus geslaagd afgerond met een slotovereenkomst die naar de officier en/of de rechter wordt gestuurd, zodat met de positieve uitkomst en de gemaakte afspraken rekening kan worden gehouden bij de afdoening van de strafzaak.”
De doorlooptijd in de mediationtrajecten in jeugdstrafzaken (gemiddeld dertien dagen) blijkt ook nog eens korter te zijn dan in andere mediationzaken (vijftien dagen).
Gesprek
Elke rechtbank en bijna elk gerechtshof heeft een mediationbureau. Gaan betrokkenen akkoord met een mediationtraject, dan volgt met ieder van hen afzonderlijk een gesprek waarbij onderzocht wordt of een confrontatie tussen hen een goed idee is. Na afloop van het mediationtraject wordt de zaak verder behandeld door de officier van justitie of de rechter. Wanneer de mediation succesvol is en er zijn tussen slachtoffer en dader afspraken zijn gemaakt, zal de officier beslissen of hij wel of niet over zal gaan tot vervolging van de verdachte. Is de zaak al voor de rechter gebracht, dan houdt die er in zijn oordeel rekening mee of een mediationtraject geslaagd is.
Vastere plaats
Het herstelrecht in het jeugdstrafrecht had vaak een tijdelijk en incidenteel karakter, zo constateerde minister Dekker (Rechtsbescherming) in 2018. Hij wilde het herstelrecht “een vastere plaats” geven in het justitiële traject dat een jeugdige aflegt. Sindsdien maakt hij jaarlijks drie ton extra vrij in het budget van Justitie en Veiligheid om herstelrecht in de vorm van mediation een vaste plaats in het jeugdstrafrecht te geven.
