Laten we beginnen met te kijken naar de voorgeschiedenis, die start met een grote klimaatzaak tegen Shell.
Een mijlpaal in de klimaatjurisprudentie
De eerste grote klimaatzaak tegen Shell begon in 2019. Milieudefensie daagde het energiebedrijf voor de rechter met het doel om Shell te dwingen zijn CO2-uitstoot, en die van zijn klanten, met 45 procent te verminderen vóór 2030. Die zaak kreeg wereldwijde aandacht toen de Milieudefensie in 2021 gelijk kreeg van de rechtbank in Den Haag. Voor het eerst kreeg een groot oliebedrijf een juridische plicht opgelegd om de uitstoot te verminderen: een bijzondere mijlpaal, dus.
Shell ging echter in hoger beroep, en in november 2024 draaide het Hof een deel van de uitspraak in eerste aanleg terug: het opleggen van een specifiek reductiepercentage aan één bedrijf werd niet reëel geacht. Toch gaf het Hof Milieudefensie op verschillende punten gelijk, en hield het een belangrijke deur open: los van wet- en regelgeving heeft Shell, als een van de meest vervuilende bedrijven ter wereld, ook een eigen verantwoordelijkheid om klimaatverandering tegen te gaan. Ook waarschuwde het Hof dat Shells plannen om nieuwe olie- en gasvelden te ontwikkelen mogelijk niet passen binnen het Klimaatakkoord van Parijs, waarin is afgesproken om (te streven naar) maximaal 1,5 °C opwarming ten opzichte van de gemiddelde temperatuur in pre-industriële tijden.
De nieuwe klimaatzaak: geen nieuwe olie- en gasvelden meer
Bij dat laatste ligt nu net het brandpunt van de nieuwe juridische strijd. Milieudefensie richt zich op de nieuwe olie- en gasvelden die Shell gepland heeft staan, volgens de milieuorganisatie een aantal van maar liefst 700. Ook deze nieuwe zaak komt met een nieuwe CO2-reductieplicht, maar het gaat er ditmaal voornamelijk om Shell juridisch te dwingen een stop te zetten op het uitbreiden van fossiele brandstofwinning, iets wat cruciaal is om de wereldwijde temperatuurstijging af te remmen.
Shell laat weten de urgentie van klimaatverandering te erkennen, maar vindt het niet realistisch om nieuwe olie- en gasvelden te sluiten. De wereld heeft volgens Shell voorlopig nog olie en gas nodig, en pleit voor een geleidelijke transitie, waarbij overheden, bedrijven en consumenten samenwerken om koolstofarme energieoplossingen te ontwikkelen. Shell heeft nu vier weken om te reageren. Ondertussen loopt de cassatie tegen het hoger beroep van de eerdere klimaatzaak ook nog door.
Waarom is dit belangrijk?
Deze nieuwe klimaatzaak is een volgende stap in de strijd tegen de klimaatcrisis, waarbij niet alleen wordt gekeken naar hoeveel CO2 er uitgestoten wordt, maar ook naar de vraag of het überhaupt nog acceptabel is om in het huidige tijdsgewricht nieuwe fossiele brandstofbronnen te ontwikkelen. Hoe Shell, en belangrijker nog, de rechter, hierop reageren, kan grote gevolgen hebben voor het tempo en de richting van klimaatrechtszaken en de energietransitie wereldwijd.
