Als je een vorm van neurodivergentie heb, heb je dan bijvoorbeeld recht op meer thuiswerkdagen of een noise cancelling-koptelefoon? In een artikel van Intermediair lezen we hoe professor Evelien Brouwers en bedrijfsarts Leonie Mooyman op dit vraagstuk ingaan.
Intermediair: “Kantoortuinen, lange vergaderingen, vrijmibo’s: het kan bij iedereen tot overprikkeling of sociale uitputting leiden. Maar als je neurodivergent bent, door bijvoorbeeld ADHD of autisme, kan het werkende leven extra uitdagend zijn. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een chronische, psychische stoornis drie tot zeven keer meer kans hebben om werkloos te worden dan ‘gezonde’ mensen. Leonie Mooyman, bedrijfsarts bij Arbo Unie, stipt aan dat iemand die ADHD heeft, bijvoorbeeld gevoeliger kan zijn voor overspanningsklachten. ‘Je energietank kan dan sneller leeg zijn, omdat je veel moeite moet doen om je te concentreren. En wanneer je een vorm van autisme hebt, kunnen sociale interacties extra inspannend zijn. Deze mensen verdienen extra aandacht, maar het is niet zo dat ze door hun aandoening op het werk niet kunnen functioneren.’
Stigma onder werkgevers
Dat idee heerst helaas wel onder werkgevers, zegt Evelien Brouwers van wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn Tranzo van Tilburg University. ‘Er ligt bij werkgevers een stigma op mensen met psychische aandoeningen. Ze hebben een erg stereotype beeld, bijvoorbeeld dat iedereen met autisme zich gedraagt zoals Kees uit Kees vliegt uit. Die vooroordelen komen mede door een gebrek aan kennis. Zelfs in de huidige arbeidskrapte gaat 64 procent van de werkgevers liever voor iemand die geen psychische problemen heeft. Heb je jaren geleden een depressie gehad? Ook dan is een werkgever huiverig.’
Als je ergens gaat solliciteren, adviseert Brouwers dan ook om terughoudend te zijn in het geven van informatie. ‘Medische informatie kan sowieso afschrikken, dus houdt het praktisch en communiceer in plaats daarvan wat je nodig hebt om je werk goed te doen. Als je gevoelig bent voor prikkels, vraag dan wat de mogelijkheden zijn voor thuiswerken of een apart kantoor.’
Maar idealiter vertel je hier zelfs pas over als je al een relatie hebt opgebouwd met je werkgever. ‘Heb je een goede relatie met je werkgever, dan staat diegene veel meer open om jou te helpen’, zegt Brouwers. Volgens haar kom je er vaak pas gedurende je werk achter wat je op die specifieke werkplek nodig hebt. ‘En als jouw neurodivergentie voor jouw gevoel geen invloed heeft op je werk, dan is het beter om niets te vertellen.’ Doe je dat wel, zorg dan dat je werkgever merkt dat je zelf ook bereid bent om moeite te doen voor een oplossing. ‘Het is een kwestie van geven en nemen, net zoals in een gewone relatie.’
Hier heb je recht op
Heb je bijvoorbeeld ADHD en kan je je hierdoor moeilijk concentreren, dan is het goed voor te stellen dat je graag werkt met een noise cancelling-koptelefoon of dat je liever een gedeelte van de week thuiswerkt. ‘Een bedrijfsarts kan helpen je behoeften in kaart te brengen,’ zegt Mooyman. ‘Vaak heeft een bedrijf een potje waaruit bijvoorbeeld een koptelefoon gefinancierd kan worden. Ook het UWV of je zorgverzekering kan helpen als er kosten moeten worden gemaakt. En thuiswerken wordt steeds normaler, dus ook daar is een mouw aan te passen. Een afgesloten werkruimte zal bijvoorbeeld lastiger worden, want bedrijven huren steeds minder kantoorruimte vanwege al dat thuiswerken, of er is juist een kantoortuin. Maar je mag vast wel een paar uur in de vergaderruimte werken als daar niemand is.’
Maar wat als je werkgever zijn hakken in het zand zet? Mooyman: ‘Helaas is er in de wet niets vastgelegd over de arbeidsrechten van mensen met psychische aandoeningen. Maar wat ik zie, is dat werkgevers bereid zijn ‘te vechten’ voor hun werknemers. Ze willen uitval voorkomen en denken na over hoe ze iedereen duurzaam kunnen inzetten.’ “
