Het enthousiasme voor ringbestuursfuncties moet nieuw leven worden ingeblazen. Daarover zijn notarissen en experts het met elkaar eens, in het laatste nummer van Notariaat Magazine van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB).
In het vaktijdschrift wordt gemeld dat er een schromelijk tekort is aan notarissen die zich willen bezighouden met bestuursfuncties in de beroepsgroep. Die worden in de praktijk ingevuld via de regionale ringen voor notarissen. Alle (kandidaat-)notarissen behoren tot een ring. Ringen zijn bestuurlijke regio’s met dezelfde grenzen als de arrondissementen van de rechtbanken. Het KNB-bestuur kan ringen belasten met de uitvoering van haar wettelijke taken in het arrondissement.
Geen opvolgers
Maar steeds minder notarissen zijn bereid die verantwoordelijkheid op zich te nemen. In Noord-Holland heeft dit al geleid tot een situatie waarin de notarissen niet meer zijn gerepresenteerd en ze alleen mogen toehoren bij vergaderingen van hun Amsterdamse collega’s. Ook in Gelderland leek het er tijdelijk op dat er geen opvolgers voor de notariële ring gevonden konden worden.
De Noord-Hollandse notaris Marcel ten Brinke vindt het jammer dat er geen opvolgers voor hem en zijn medebestuursleden waren: “Wisten mensen maar hoe leerzaam, interessant en nuttig deze nevenfunctie is,” verzucht hij in Notariaat Magazine. “Ten eerste lever je een belangrijke bijdrage aan het functioneren van de KNB. Die KNB heeft keihard gelobbyd om de oprichting van de bv en huwelijkse voorwaarden bij het notariaat te houden, om maar twee voorbeelden te noemen.”
Ook persoonlijk heeft Ten Brinke veel aan zijn bestuursfunctie gehad. De notaris legde onverwachte contacten, leerde goed debatteren op de vergaderingen en deed kennis op over de achtergrond van bestaande of aankomende wetgeving.
Veel tijd hoeft een bestuursfunctie niet te kosten, zegt notaris Martijn Van Lawick van Pabst, plaatsvervangend ringvoorzitter Gelderland sinds februari 2024. “Als zich maar voldoende mensen melden.”
Kandidaat-notaris Anna Nauta, bestuurslid in de ring Limburg, ziet enkele oorzaken voor het ontbreken van bestuursleden: “Kantoren vinden het laten deelnemen van kandidaten aan een ringbestuur ten koste gaan van declarabele uren. Kandidaten zelf ervaren een hoge werkdruk.”
Marktwerking
Hoogleraar ethiek, sociale en politieke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen Frank Hindriks plaatst het gebrek aan enthousiasme voor ringbestuursfuncties in een bredere maatschappelijke context: “Notarissen hadden vroeger een beschermd beroep met een publieke functie, maar sinds de marktwerking van 1999 zitten ze aan de kant van het geld. Elders kunnen ze meer verdienen, dus is het niet verrassend dat ze daardoor minder interesse hebben in besturen.”
Aanwas
Het veiligstellen van nieuwe aanwas voor ringbesturen is essentieel voor het voortbestaan van het notariaat, stelt Van Lawick van Pabst. “We zijn maar met 1.200 notarissen; de beroepsgroep telt in totaal zo’n 10.000 mensen. Een heel klein clubje dus, maar we doen wél belangrijk werk. Als ringvergaderingen en ringbesturen wegvallen, dan stort de hele beroepsgroep in elkaar.’ Volgens de notaris is dat een reëel gevaar. ‘Sommige bewindslieden en organisaties zouden dat namelijk graag zien gebeuren.’
Ook Ten Brinke ziet de toekomst vooralsnog somber in: “Het notariaat bestaat plat gezegd bij de gratie van één handtekening die nog niet gezet is, namelijk de handtekening onder de wet intrekking van de Wna. Die komt eraan als onze maatschappelijke relevantie verdwijnt. Als het hele notariaat achteroverleunt en er in de ringbesturen ook niks gebeurt, dan denkt men in politiek Den Haag al snel: mwah, dit kan wel weg. Er zijn dan maar een paar gekke verkiezingsuitslagen nodig en het notariaat wordt afgeschaft, of je hebt geen domein-monopolies meer. We spelen dus uiteindelijk met ons eigen leven.”
